Kunst van James Ensor krijgt plaats in Speelkaartenmuseum: “Een ets van Ensor is onbetaalbaar voor ons”

Het was met witte handschoenen dat Filip Cremers, directeur van het Nationaal Museum van de Speelkaart, ­Astrid Wittebolle, Turnhouts schepen voor Cultuur (Groen), Caroline Van Goidsenhoven, woordvoerster voor de Nationale Loterij, en Annemie Buffels, manager Cultural Heritage van de ­Nationale Loterij, een kleine, originele ets van James Ensor onthulden. Daarmee stelden ze de samenwerking tussen het museum en de loterij officieel voor. “Volgend jaar wordt voor het eerst een Ensor getoond in Turnhout”, blonk Filip Cremers.

Het kunstwerk komt uit de ruime collectie van de Nationale Loterij. “In 1992, toen onze zestigste verjaardag eraan kwam, kreeg ik de opdracht om een collectie samen te stellen voor een expo over de geschiedenis van de loterij”, vertelt verantwoordelijke ­Annemie Buffels. “Ik ben begonnen met twee fotoboeken uit de kast van onze toenmalige directeur. Iets meer dan een kwarteeuw later zijn we eigenaar van meer dan 100.000 objecten die verband houden met kans- en loterijspelen, waaronder 7.000 biljetten en 20.000 affiches. Ons oudste stuk is een Griekse amfora uit 525 voor Christus. Achilles en Ajax spelen er een bordspel op. Zo’n vaas zit in onze collectie, in die van het Louvre, van het Vaticaan en van het Metropolitan Museum of Art.”

Kaartspelers in een herberg

Het topstuk uit de collectie is echter Kaartspelers in een herberg, een schilderij van David Teniers de Jonge uit 1644 - 1645. Het hangt momenteel in het Antwerpse Rockox- en Snijdershuis. “De Nationale Loterij heeft een internationaal gewaardeerde kunstcollectie met een waarde van 6,5 miljoen euro”, legt woordvoerster ­Caroline Van Goidsenhoven uit. “Helaas is ze weinig toegankelijk voor het grote publiek. Daarom geven we delen ervan graag in bruikleen aan musea, waar ze wel getoond worden en even zorgvuldig bewaard worden als bij ons. Zo zijn werken uit onze verzameling te zien in onder meer de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België en de Koninklijke Bibliotheek. Gezien onze link met kansspelen is deze samenwerking met het Speelkaartenmuseum logisch.”

Kaarttafels tot speelautomaten

Volgend jaar verhuizen bijna vijfhonderd objecten van Brussel naar Turnhout. “Dat gaat van een kaarttafel over boeken tot speelautomaten”, zegt museumdirecteur Filip Cremers. Maar het Speelkaartenmuseum pakt uiteraard graag uit met de topschilderijen. “De speelkaart zoals wij ze kennen wordt al sinds de vijftiende eeuw afgebeeld in de westerse kunst. We zien ze als vermaak in herbergen, als aanleiding voor een ruzie, als middel om vals te spelen. Zo vormen ze een metafoor voor ons menselijk gedrag.”

Schatkamer

Tijdens het feestweekend voor de vijftigste verjaardag van het Speelkaartenmuseum, eind oktober 2019, opent er een expo met werken van grote namen. “Van oude meesters zoals David Teniers de Jonge over James Ensor en Rik Wouters tot moderne artiesten zoals Niki de Saint Phalle en Tony Matelli. We hebben zelf ook eens gekeken, maar zulke stukken zijn letterlijk onbetaalbaar voor ons. We zijn dus heel blij dat we een deel van de schatkamer van de Nationale Loterij in bruikleen krijgen.”

WK Wiezen

Het Speelkaartenmuseum werd op 24 oktober 1969 geopend in het Huis metten thoren, waar nu het Taxandria­museum gevestigd is. Op 30 maart 1990 opende het museum op zijn huidige locatie, de voormalige papier- en speelkaartenfabriek van de Gebroeders Mesmaekers. Cremers hoopt met de viering volgend jaar de mensen terug te lokken. In maart opent een expo met Turnhouts drukwerk en ook het wereldkampioenschap wiezen wordt in de hoofdstad van de Kempen georganiseerd. “De voorbije jaren vielen we terug naar vijftienduizend bezoekers”, weet Filip Cremers. “Die terugval is een algemene tendens, iedereen krijgt te kampen met besparingen. Er zijn wereldwijd maar een vijftal musea aan de speelkaart gewijd. Het unieke hier is dat wij ook tonen hoe ze gefabriceerd werden.”

www.speelkaartenmuseum.bewww.loterijmuseum.be