Russen naar de stembus, maar pas na de verkiezingen begint de echte onrust
Rusland kiest vandaag een nieuwe president. Kiezen is een groot woord, want Vladimir Poetin gaat winnen. Veel Russen laten het over zich heen komen. "Interessanter is wat er in 2024 gebeurt.'' Sinds 6 uur Belgische tijd zijn nagenoeg overal in Rusland de stembureaus geopend. Ook Poetin heeft ondertussen al zijn stem uitgebracht. Verwacht wordt dat Poetin ongeveer 70 procent van de stemmen haalt, en dus zeker tot 2024 aan de macht blijft in Rusland.
De winnaar van de Russische presidentsverkiezingen staat al vast, nog voordat de Russen de gang naar de stembus hebben gemaakt. Poetin wint. Een serieuze tegenkandidaat is er niet meer. Oppositieleider Aleksej Navalny mag niet meedoen van het Russische Constitutionele Hof. Een voorwaardelijke celstraf - wegens het zonder toestemming organiseren van politieke bijeenkomsten - bleek genoeg om hem buitenspel te zetten. Ook oppositiepoliticus Boris Nemtsov ontbreekt.
Poetin: "Ik heb het juiste programma voor Rusland"
Poetin zal tevreden zijn met elke resultaat dat hem een vierde mandaat oplevert. Dat heeft hij gezegd nadat hij in Moskou zijn stem uitbracht. Hij is ervan overtuigd dat hij het juiste programma heeft voor Rusland, klonk het ook.
Toen hem gevraagd werd welk verkiezingsresultaat hem tevreden zou stellen, antwoordde Poetin: "Dat maakt niet uit, zo lang het mij het recht geeft om de functie van president uit te voeren. Ik ben ervan overtuigd dat het programma dat ik voor het land voorstel, het juiste is", aldus Poetin nog, die zijn stem zoals steeds uitbracht in de Academie van Wetenschappen in Moskou.
"Stemmen? Het is tijdverspilling"
Op de Kleine Moskourivierbrug, waar Nemtsov drie jaar geleden werd doodgeschoten, staat Aleksandr Kazakov (56) te kleumen. "Ik ga niet stemmen. Er zijn praktisch geen verkiezingen. Rusland is een pseudostaat, en het Westen lijkt maar niet te willen begrijpen wat hier gebeurt."
"Stemmen?" reageert passant Andrej licht verontwaardigd. "Het is tijdverspilling, we weten toch wie er gaat winnen." Dat het voor gewone burgers niet opschiet met de groei van de welvaart in Rusland, zit hem dwars. En dat zal alleen maar slechter worden, vreest Andrej. "Het is Poetins laatste ambtstermijn en de mensen die nu aan de macht zijn, zullen nog meer gaan stelen. Het is hun laatste kans."
Dat laatste valt te bezien. Hoewel Vladimir Poetin komende morgen formeel zijn laatste regeerperiode ingaat, durft niemand in Rusland daarop te wedden. Wie zegt dat hij niet de grondwet wijzigt, waardoor hij zich in 2024 tot president voor het leven kan kronen? In China flikte Xi Jinping het onlangs ook.
Ongrondwettig
Poetin haalde de constitutie eerder overhoop. In 2012, na een premierschap van vier jaar, rekte de Doema, het Russische Lagerhuis Poetins ambtstermijn op tot zes jaar, waardoor Poetin nog eens twaalf jaar te gaan had. Langer dan Brezjnev en Stalin ooit gezeten hebben.
Sergej Markov, politicoloog, Doemalid en vertrouwenspersoon van de Russische president, vindt het niet zo erg. "Als een land langdurig in crisis verkeert, zoals Rusland, moet je een goede leider niet vervangen. Poetin moet je daarom ook niet met een dictator vergelijken, maar met staatsmannen als Roosevelt, Churchill of De Gaulle."
Tegen de geest
Politicus en publicist Leonid Gozman ziet dat toch anders. Hij noemt de kandidatuur van Poetin ronduit ongrondwettig. Want ze gaat in 'tegen de geest' van de Russische constitutie die stelt dat een president, zoals in zoveel landen, maximaal twee ambtsperioden achter elkaar mag hebben. De switch met premier Dmitri Medvedev in 2008 (toen Poetin tussendoor vier jaar premier werd) vond Gozman een bedenkelijke truc.
Hij voorspelt turbulentie ná de herverkiezing. En wel direct, vanaf maandag, wanneer Poetins laatste ambtstermijn ingaat. "Of hij zoekt een opvolger of hij verandert de grondwet en wordt president voor het leven. Het zal hoe dan ook geweldige deining geven rondom Poetin."
En ook in de Russische maatschappij gaat het woelen, want over drie jaar zijn er alweer parlementsverkiezingen. "De nieuwe Doema blijft aan tot 2025, dus zeker tot aan het vertrek van Poetin. Daardoor kan van het parlement veel afhangen. Vergelijk het met Oekraïne, waar na de vlucht van president Janoekovitsj in 2014 de volksvertegenwoordiging alle macht naar zich toe trok. Daarom is het verkiezingsjaar 2021 potentieel al heel belangrijk."
Militairen zijn ook maar mensen, en zenuwen kunnen een keer overlopen. Een fout is zo gemaakt
Nieuwe raketten
Over hoe de verhouding tussen Poetin en het Westen zich zal ontwikkelen, is Gozman niet optimistisch. Als de Russische president na 2024 aan de macht wil blijven, dan zal er geen enkele verandering in het beleid ten aanzien van het Westen komen. "Achter zijn legitimiteit staan niet de verkiezingen, maar overwinningen zoals de Krim. En zoals de nieuwe raketten die hij onlangs presenteerde. Daarom is het heel moeilijk voor hem een stap terug te doen."
Oorlog sluit Gozman niet uit. "Russische jachtvliegtuigen scheren telkens over NAVO-schepen op de Baltische zee. Rusland en Amerika zitten elkaar in Syrië op een relatief klein stuk grond voortdurend dwars. Militairen zijn ook maar mensen, en zenuwen kunnen een keer overlopen. Een fout is zo gemaakt."
Opkomst hoger dan in 2012
De verkiezingsautoriteiten lieten alvast weten dat de opkomst op het oostelijke schiereiland Kamtsjatka in de eerste zeven uur van de verkiezing 54,1 procent bedroeg, tegenover 46,1 procent in 2012. En ook in het Siberische gebied Irkoetsk werd een stijging van 6 procentpunt genoteerd. Bij de verkiezingen van 2012 bedroeg de opkomst 64 procent.
De stembussen gingen gisteren (Belgische tijd) al open in het oosten van Rusland. Het einde van de verkiezingen is voorzien voor 19.00 uur onze tijd, wanneer de stembureaus sluiten in Kalingrad, in het westen van het land. Daarna worden de eerste resultaten verwacht.