Toestroom asielzoekers: Vreemdelingen­zaken draait overuren om asielaanvragen te verwerken

“We zitten min of meer in de situatie van kort vóór de vluchtelingencrisis in 2015”, zegt Geert De Vulder, woordvoerder van de Dienst Vreemdelingenzaken. “Tijdens die crisis haalden we pieken van 4.000 vluchtelingen per maand. Het is nu zaak om te voorkomen dat we opnieuw in die richting gaan.”

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken spreekt van “een crisismodus”. Hij legt aan de regering mogelijke maatregelen voor die België minder aantrekkelijk moeten maken voor vluchtelingen.

Ook veel Palestijnen

“Dat is niet zo simpel”, zegt Geert De Vulder. “Veel asielzoekers komen uit landen waar conflicten woeden. Het percentage goedgekeurde asielaanvragen ligt dan hoog. Dat geldt in de eerste plaats voor mensen uit Syrië, maar ook bijvoorbeeld voor de Palestijnen, die al maanden hoog in de rangschikking staan.”

De verklaring daarvoor moet niet zozeer in Israël gezocht worden, dan wel in de Golfstaten, die in de voorbije jaren veel Palestijnse vluchtelingen gedoogd hebben maar daar nu strenger in geworden zijn. “Deze mensen zoeken hun heil in West-Europa, in het bijzonder bij ons en in Nederland. Waarom is niet duidelijk.”

Francken laat intussen 1.500 plaatsen opnieuw operationeel maken. Op de Dienst Vreemdelingenzaken wordt sinds het begin van de maand ook op zaterdag gewerkt door de ambtenaren die de asielaanvragen verwerken en vervolgens doorsturen naar het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen. Dat doet verder onderzoek en beslist over de aanvraag. “Het extra werk gebeurt op vrijwillige basis. Ik schat dat hier op zaterdag zo’n dertig mensen zitten. De verloning ligt in het weekend wel zowat de helft hoger dan op weekdagen”, zegt Geert De Vulder.

De gemiddelde verwerkingstijd van een asielaanvraag bedraagt nu negen maanden. “We streven naar zes maanden en hebben dat in kalmere maanden ook al gehaald. Als het langer wordt, creëer je een aanzuigeffect. Vluchtelingen denken soms ten onrechte dat ze hier tijdens het wachten al een uitkering of zo krijgen. Dat is niet zo, ze krijgen alleen een bed en eten.”

Ongeveer een derde van de asielzoekers hebben eerder in een ander Europees land asiel aangevraagd, werden daar mogelijk geweigerd en proberen het dan maar hier. “Hen mogen we volgens de Dublinverordening terugsturen naar het eerste land, maar dat moet tijdig gebeuren, anders zijn wij verplicht om hun dossier alsnog in behandeling te nemen. Voor een paar honderd van de in totaal zowat 870 ‘Dublindossiers’ is dat het geval. Er wordt nu voor meer mankracht gezorgd om dat te voorkomen.”

Onopgemerkt tot in België

Francken wijst voorts op het hoge aantal asielzoekers die juist niet eerst in een ander land zijn geregistreerd en die onopgemerkt tot in België zijn geraakt. Het toont volgens hem aan hoe lek de Europese buitengrenzen zijn.

Een insider van de asielsector zegt niet te begrijpen dat in juni het plan werd aangekondigd om de 1.500 plaatsen in de noodopvang te sluiten. “Eind september werd dat al herroepen. Het was voor ons eerder al duidelijk dat we er niet gingen komen.”

Hij wijst er ook op dat in asielcentra mensen vaak langer dan een jaar en soms zelfs twee tot drie jaar moeten wachten op een eerste interview bij het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen. “De historische achterstand is weggewerkt, maar dat neemt niet weg dat een aantal dossiers lange tijd blijft liggen.”