De Stemtest leert: Vooruit en CD&V zijn op vlak van migratie het meest opgeschoven naar rechts
Vooruit en CD&V zijn over het thema migratie sinds de vorige verkiezingen het meest van alle politieke partijen opgeschoven naar rechts. Dat blijkt uit een analyse van de partijstandpunten in De Stemtest die politicologen van de universiteit van Antwerpen hebben gemaakt. "Vooruit wil echt de strijd aangaan met Vlaams Belang."
"Wie geen Nederlands spreekt, kan geen sociale woning krijgen" of "om de Belgische nationaliteit te krijgen, moet je slagen voor een inburgeringsexamen". Het zijn maar enkele stellingen uit De Stemtest die VRT NWS en De Standaard aanbieden en die de partijen hebben moeten beantwoorden. Maar ook in 2019 legde De Stemtest vergelijkbare stellingen voor.
Dan kan je gaan vergelijken natuurlijk, zo redeneerden politicologen van de universiteit Antwerpen. "Hebben politieke partijen hun standpunten rond migratie aangepast sinds vorige verkiezingen?", zo wilden zij weten. De conclusie? Vooral Vooruit en CD&V, en in mindere mate PVDA, zijn sinds 2019 op vlak van migratie opgeschoven naar rechts, richting Vlaams Belang dus.
Voor een linkse partij als Vooruit is dat wellicht een strategische zet, zegt Laura Jacobs, politicoloog aan de UAntwerpen. "Vooruit zet zich in de markt als marktleider op links. De partij wil echt de strijd aangaan met Vlaams Belang. Dan kan het strategisch zijn om een beetje richting het standpunt van die partij te bewegen."
Groen en het gat in de markt
"Ik neem aan dat Vooruit de analyse heeft gemaakt dat migratie een belangrijk thema is in de publieke opinie en dat de grondstroom toch eerder is dat men een strenger beleid wil. Daarop heeft de partij gegokt in haar programma."
Volgens Jacobs probeert Vooruit op die manier ook de 'eigen' thema's, zoals sociale zekerheid, welzijn, gezondheid of jeugdzorg, sterker uit te spelen. Maar het kan ook een risico zijn en bepaalde kiezers afschrikken, geeft ze toe.
"Mensen die overwegen links te stemmen, hebben natuurlijk wel een aantal keuzes. Als je zelf heel tolerant bent op vlak van migratie en Vooruit een evolutie maakt naar een strengere politiek kan dat bijvoorbeeld weer positief zijn voor Groen."
Je ziet dat Groen zich op dat thema onderscheidt door net een minder streng beleid voor te staan
"Je ziet dat Groen zich op dat thema onderscheidt door net een minder streng beleid voor te staan en daar iets soepeler naar te kijken. Ook op vlak van inburgering en integratie stelt die partij iets minder voorwaarden. Groen werpt zich net in dat gat in de markt."
Melissa Depraetere (Vooruit): "Niet rechtser, wel meer aandacht voor migratie"
Nee, Vooruit is niet opgeschoven naar rechts, zegt Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere. "We hebben gewoon meer aandacht voor het thema. Het is een feit dat heel veel mensen ook bezig zijn met migratie en daar ook van wakker liggen. En dan vind ik wel dat het ook onze taak is om daarvoor oplossingen te stellen."
Volgens haar is het zelfs sociaal en socialistisch om daarmee bezig te zijn. "Zeker op een moment dat veel mensen zien dat kinderen op straat slapen in Brussel, dat de kwaliteit van ons onderwijs bijvoorbeeld omlaag gaat omdat er minder Nederlands wordt gesproken of dat oudere mensen bang zijn om een bus te nemen."
Ze beaamt dat Vlaams Belang al veel langer met het thema bezig is. "Maar ze kloppen het ook op, maken mensen bang en zetten ze op tegen elkaar. Mensen verwachten wel een oplossing. Het Vlaams Belang komt met allerlei fantasieën en sciencefictionverhalen. Daar heeft natuurlijk niemand iets aan."
Ook een "rechtsere" CD&V
Naast Vooruit is CD&V de partij die het meest richting het standpunt van Vlaams Belang is geëvolueerd op vlak van migratie. Ook hier ziet Jacobs een strategische keuze.
"Je kunt dat deels verklaren door het feit dat zij (met Nicole de Moor, red.) de staatssecretaris voor Asiel en Migratie leveren. Zij liggen daardoor sterk onder vuur van Vlaams Belang. CD&V wil zich daartegen verdedigen en een aantal verwezenlijkingen in de verf zetten."
CD&V zet dat ook heel centraal in de campagne. "De partij spreekt over een 'migratiewitboek' en trekt ook geen rode lijn meer rond woonstbetredingen. Ze zet ook in op een strenger terugkeerbeleid en op de akkoorden op Europees vlak."
Je ziet dat de N-VA er zich voor hoedt om migratie centraal te stellen in de campagne
En ook N-VA is trouwens dichter bij Vlaams Belang gekropen op vlak van migratie. "Maar je ziet wel dat die partij er zich voor hoedt om dat thema centraal te stellen in de campagne. Het is een beetje gissen naar wat daar de verklaring voor zou zijn."
Mogelijk heeft de N-VA lessen getrokken uit 2018, oppert Jacobs. "Toen heeft ze de regering doen vallen over het Migratiepact: dat heeft uiteindelijk geleid tot een verkiezingsoverwinning van Vlaams Belang. Ook in Nederland zag je dat centrumrechtse partijen campagne hebben gevoerd rond het thema migratie, maar dat dat toch vooral de PVV van Geert Wilders aan een verkiezingsoverwinning heeft geholpen."
Ook in Wallonië
Die verschuiving naar rechts zie je trouwens in heel Europa, zei politicoloog Stefaan Walgrave (UAntwerpen) in De Afspraak op Vrijdag. "Overal zie je de traditionele partijen opschuiven in de richting van de radicale partijen. In die zin haalt een partij als Vlaams Belang voor een deel haar slag thuis, door de andere onder druk te zetten en zonder deel te nemen aan een regering te handelen als een soort zweeppartij."
Opvallend nog: ook in Franstalig België schuiven de migratiestandpunten gemiddeld op naar rechts. "Dat hadden we niet verwacht", zegt Jacobs. "We dachten dat dat vooral iets zou zijn voor Vlaanderen, omdat daar een sterke radicaalrechtse partij is."
In Wallonië wordt die evolutie vooral gedreven door Les Engagés, het vroegere cdH, dat een vernieuwingsoperatie achter de rug heeft, en ook door MR. "Maar tegelijk zie je ook andere partijen, waaronder de PS, die net de omgekeerde beweging maken.