Keppeltjes dragen, in Antwerpen kan het nog

In verschillende Duitse steden waren er gisteren manifestaties tegen de aanvallen op joden, in Berlijn gebeurde dat gisteravond onder het motto ‘Berlin trägt Kippa’, Berlijn draagt een keppel. In de Duitse hoofdstad werd vorige week een jongeman met een keppel geslagen met een riem. Kanselier Angela Merkel sprak van “een nieuwe vorm van antisemitisme door Arabische migranten”. De Duitse politie registreerde maar liefst 1.453 antisemitische delicten in 2017. “Ook in Frankrijk wordt het antisemitisme erger”, zegt Michael Freilich van Joods Actueel. “Daar zijn in de voorbije jaren elf mensen vermoord omdat ze joods waren, onlangs nog die bejaarde dame die de Holocaust had overleefd.”

STANDPUNT. Het pijnlijke incident met Kris Peeters heeft mensen uit verschillende gemeenschappen met elkaar laten kennismaken

Kanaries in de koolmijn

De Antwerpse joodse schepen van Onderwijs Claude Marinower (Open Vld) zegt dat de joodse gemeenschap de incidenten ziet als kanaries in een koolmijn. “Er is wat aan de hand. Het zijn symptomen van iets dat lange tijd minder gezien of gehoord werd, maar dat er wel degelijk is. In een Parijse krant verscheen vorige week een oproep van een paar honderd bekende Fransen tegen het antisemitisme.” Zowel Marinower als Freilich stellen vast dat de Antwerpse joden, van wie een kleine helft orthodox of ultraorthodox is, gespaard blijft. “Het is een relatief kleine gemeenschap, die geconcentreerd in één klein gebied woont en daar een vertrouwde aanblik biedt”, zegt Marinower. “En je hebt de sociale controle en de militaire patrouilles. Maar pas op, er zijn in het verleden periodes geweest met incidenten.”

Freilich zegt dat hij in Brussel liever niet op straat komt met zijn keppeltje. “Dan riskeer je problemen, zeker in sommige wijken. Dat hoor ik ook van anderen.” Marinower weet van een school in Brussel waar enkele traditioneel geklede joodse kinderen problemen hadden.

Samuel Markowitz, het orthodoxe lid van de Antwerpse districtsraad voor Open Vld, draagt altijd een keppel. “Ook in Brussel, ik kom er geregeld en ik heb er nog geen problemen gehad. Maar het is goed dat er nu zoveel aandacht is voor het fenomeen. Ze mogen allemaal naar Antwerpen komen kijken, hoe wij het hier vreedzaam houden met onze 175 nationaliteiten.”

Symbool voor nederige eerbied

Het keppeltje of kippá is als typisch joods hoofddeksel in Duitsland zowat het symbool geworden van de problematiek. De Centrale Raad van Joden geeft er de raad niet meer met een keppel op straat te komen. Het gebruik om het hoofd deels te bedekken met een rond minihoedje stamt uit lang vervlogen tijden en gaat terug op oude joodse geschriften en mogelijk ook de Bijbel, al bestaat daar onenigheid over. Orthodoxe joden dragen altijd een keppeltje, liberale joden alleen in de synagoge of bij plechtigheden. De keppel symboliseert de nederige eerbied voor God.

Speciaalzaak voor keppels

De joodse speciaalzaak Tiferes in de Lange Leemstraat verkoopt dagelijks keppels. “Ze kosten maar zes tot acht euro”, zegt de ultraorthodoxe verkoper. “Mensen dragen ze enkele maanden en nemen dan een nieuwe. De meeste kun je niet goed wassen. Er zijn kleurige keppels voor kinderen, die ze beginnen dragen vanaf hun derde jaar. Voor volwassenen zijn er effen zwarte en blauwe exemplaren. Sommigen dragen ook ’s nachts nog een wit, elastisch keppeltje. Ultraorthodoxen dragen op straat een hoed met het keppeltje eronder.”

Bij de meer liberale joden dragen ook volwassenen soms kleurige keppels. “En kinderen kunnen er het logo van hun voetbalploeg op zetten, waarom niet”, zegt Samuel Markowitz.