Wat bezielt de harde Brexiteers – onder leiding van Jacob Rees-Mogg – om te blijven inhakken op de Brexit-deal die Theresa May heeft gesloten met de Europese Unie? De schade die ze berokkenen aan de partij, de premier en misschien wel aan zichzelf is enorm. Als ze de deal afschieten of de premier in een vertrouwensstemming naar huis sturen, zijn ze geen stap verder. Integendeel, ze blijven achter met een partij in duigen en zonder akkoord met de Europese Unie.

Geloven ze echt dat ze hun land daarmee een dienst bewijzen? In het geval van Jacob Rees-Mogg is het antwoord simpel: ja, hij is daar heilig van overtuigd. Zijn aanval op May is – anders dan bij Boris Johnson – minder ingegeven door pure machtswellust. Johnson wil premier worden. Daarvoor moet alles wijken. Rees-Mogg zit zo niet in elkaar. Hij ambieert de job van premier niet. Dat herhaalde hij gisteren nogmaals en dat meent hij echt. Hij beschouwt zichzelf als een backbencher, een parlementslid pur sang. ‘Die worden nooit partijleider’, is hij stellig.

Eigenbelang

Voor Rees-Mogg moet May weg omdat ze een deal heeft gesloten die niet beantwoordt aan de uitkomst van het referendum. Ze heeft de wil van het volk verraden. Het Verenigd koninkrijk stapt niet uit de EU. Het blijft de komende jaren met handen en voeten gebonden aan de regels van de vermaledijde Europese Unie.

Rees-Mogg en co. vinden de EU een schijnheilig en ondemocratisch project. Voorbeelden schudt hij vlot uit de mouwen van zijn veel te grote maatpak. ‘Italië en Griekenland mochten volgens de criteria niet bij de euro, maar werden politiek binnengesmokkeld. Het Verdrag van Maastricht laat geen bail-outs toe. Tot de eurocrisis oplaaide. Als het Brussel uitkomt, worden regels aangepast.’

Economisch heeft het Verenigd Koninkrijk er volgens hem ook geen enkel belang bij in die club te blijven. Hij gelooft niet in de economische doemscenario’s die het bedrijfsleven en internationale organisaties als het IMF of Wereldbank schetsen. ‘Zij verdedigen alleen hun eigen belangen, niet die van de consument.’

De harde Brexiteers zijn er heilig van overtuigd dat het Verenigd Koninkrijk economisch zal openbloeien als het in zijn eentje handelsverdragen met de hele wereld kan afsluiten. En precies dat laat de huidige Brexit-deal niet toe. Zolang het VK in de douane-unie met de EU blijft – en dat kan makkelijk nog drie jaar duren – mag het zulke handelsverdragen niet sluiten.

Meer zelfs: al die Europese regelneverij hindert de Britten die willen ondernemen. Rees-Mogg vindt dat Europese financiële regelgeving de City hindert om voluit te concurreren met New York en daarom moeten de banden met de EU meteen helemaal worden doorgeknipt.

Hypocriet en wereldvreemd

Rees-Mogg kan niet beschuldigd worden van onwetendheid. Hij is een succesvol ondernemer. Hij richtte zijn eigen investeringsmaatschappij, Somerset Capital, op en werd er miljonair mee. Hem moet je de voordelen van ongebreidelde vrijhandel niet uitleggen. Maar enige hypocrisie lijkt hem toch ook niet vreemd.

Dit jaar kwam aan het licht dat Somerset Capital een nieuw kantoor had geopend in, jawel, Dublin. Is hij dan toch bang voor de economische gevolgen van de Brexit? Op die vraag is hij minder rechtuit. Hij zegt dat hij niet meer betrokken is bij het dagelijkse management en blijkbaar vinden de klanten een kantoor in Dublin handig.

Zeker is dat Rees-Mogg, net als de andere harde Brexiteers, de economische gevolgen van een harde Brexit nauwelijks aan den lijve zullen voelen. En een beetje wereldvreemd zijn ze ook. Rees-Mogg ziet er zelfs uit alsof hij nog altijd in de jaren 30 leeft, toen het Verenigd Koninkrijk een wereldrijk was.

‘En dat is precies het probleem van die harde Brexiteers’, zegt historicus Timothy Snyder. ‘Ze zijn er echt nog altijd van overtuigd dat ze de wereld hun wil kunnen opleggen. Het Verenigd Koninkrijk is nooit een gewone natiestaat geweest. Toen de Britten hun wereldrijk aan het verliezen waren, stapten ze in de Europese Unie. Als ze er nu helemaal uitstappen, keren ze terug naar iets wat ze nooit eerder zijn geweest: een middelgrote natiestaat. Ik vrees voor hen dat dit een ruw ontwaken wordt.’