Ophef over inzending voor Biënnale van Venetië
"We menen dat het hier om een vorm van discriminatie gaat." In een open brief plaatsen meer dan twintig Vlaamse en Franstalige museumdirecteurs, galeriehouders en kunstenaars grote vraagtekens bij de Belgische inzending voor de Biënnale in Venetië. De Franse Gemeenschap koos immers voor twee Vlamingen.
Ophef in de kunsten. In een open brief richten kenners, onder wie kunstenaar Guillaume Bijl en museumdirecteurs Philippe Van Cauteren (S.M.A.K.) en Dirk Snauwaert (WIELS), het vizier op de keuze van de Franse Gemeenschap voor de Venetiaanse Biënnale. “We menen dat het hier om een vorm van discriminatie gaat of, erger nog, om een ontkenning van de talenten binnen de Franse Gemeenschap”, klinkt het samen met Franstalige collega’s. “Dit komt nog boven op het gebrek aan steun voor de kunstcreatie en het ontbreken van een echt kunstenbeleid zoals dat in Vlaanderen bestaat.”
Voor de Biënnale wordt gewerkt met een beurtrol: Vlaanderen en de Franse Gemeenschap wisselen elkaar netjes af
De 58ste Biënnale van Venetië voor Beeldende Kunsten vindt plaats van 11 mei tot 24 november 2019. Ons land beschikt op de kunstmanifestatie, die om de twee jaar wordt georganiseerd, over een paviljoen. Er wordt daarbij gewerkt met een beurtrol: Vlaanderen en de Franse Gemeenschap wisselen elkaar netjes af. In 2017 mocht de Vlaamse fotograaf Dirk Braeckman nog koers zetten naar Italië. Maar wie dacht dat er een Franstalige in zijn voetstappen zou volgen, kwam bedrogen uit.
Bekentenis
De Franse Gemeenschap koos vorige maand verrassend voor het Vlaamse kunstenaarsduo Jos De Gruyter en Harald Thys, die al geruime tijd in Brussel wonen en werken. Zij kregen voor hun kandidatuur steun van Anne-Claire Schmitz, de directrice van de Brusselse en door de Vlaamse Overheid ondersteunde kunstruimte La Loge. Alda Greoli (cdH), minister van Cultuur van de Franse Gemeenschap, roemde hun uit bewegende poppen bestaande project. “Dit is een goed voorbeeld van de samenwerking die de Franse Gemeenschap wil aanmoedigen.”
Venetië kleurt zo opnieuw Vlaams. Juist daar hebben de ondertekenaars, die benadrukken dat ze geen stelling nemen tegen de artistieke verdiensten van De Gruyter en Thys, moeite mee. “Dat de minister ervoor kiest om 450.000 euro – de enige grote, vierjaarlijkse subsidie binnen de Franse Gemeenschap – aan kunstenaars van de Vlaamse Gemeenschap toe te wijzen, is op zijn minst verrassend te noemen. Men zou de keuze van de minister zelfs kunnen opvatten als een bekentenis, namelijk dat er in de Franse Gemeenschap geen kunstenaars zouden zijn die voldoen aan de eisen van de Biënnale van Venetië.”
'Er zijn fantastische Waalse kunstenaars, maar zij moeten functioneren in een context waarin er minder geld, steun en kansen zijn'
Philippe Van Cauteren, artistiek directeur van het Gentse S.M.A.K., spreekt over solidariteit. “Er zijn fantastische Waalse kunstenaars, maar zij moeten functioneren in een context waarin er minder geld, steun en kansen zijn. In Vlaanderen heb je meer grote musea en minder kwetsbare structuren. Wij komen ook middelen tekort om internationaal echt mee te doen, maar in Wallonië moeten ze zelfs nog beginnen. Dat heeft onvermijdelijk impact op de mogelijkheden en carrières van kunstenaars.”
Ook inhoudelijk uiten de ondertekenaars kritiek. Ze stellen dat de selectiecriteria telkens werden veranderd en heel laat werden aangekondigd. Ook moesten alle kandidaten een uitgebreid dossier indienen, waarin zij onder meer een gedetailleerde begroting moesten opnemen. “In Vlaanderen moesten kunstenaars alleen conceptnota’s insturen”, zegt Luk Lambrecht, artistiek coördinator Museumcultuur Strombeek/Gent. “Alleen wie bij de laatste vijf behoorde, moest een volledig plan opmaken. Voor de Franse Gemeenschap moest iedereen veertig pagina’s indienen. Een berg werk. Als kunstenaar red je het niet zonder de steun van een museum of een galerie.”
'Als kunstenaar red je het niet zonder de steun van een museum of galerie'
WIELS-directeur Snauwaert spreekt over een bureaucratische procedure die monsters creëert. Hij meent eveneens dat de procedure te ingewikkeld was, waardoor jongere of minder ervaren kunstenaars worden afgeschrikt. “Kijk ook eens naar de samenstelling van de jury, die met het voorstel kwam. Het gaat vooral om Brusselaars en Brussel kijkt vooral naar zichzelf.”
Onafhankelijke jury
Minister Greoli wijst erop dat achter de inzending een samenwerkingsverband tussen Vlaanderen en de Franse Gemeenschap schuilgaat. Verder benadrukt ze dat de jury, die onafhankelijk heeft gewerkt, overwegend uit Franstaligen bestond. “Alle richtlijnen werden nauwkeurig gevolgd voor alle projecten in de running en staan los van elke subjectieve overweging, buiten natuurlijk de waardering van de artistieke kwaliteit. Elke andere aanpak zou in strijd zijn geweest met goed bestuur.”