Zijn jongeren vandaag progressiever dan ooit?

Generatie Z, de generatie die geboren is na 1996 en nu 13 tot 22 jaar oud is, kan uitgroeien tot de progressiefste generatie ooit. Dat is de conclusie van onderzoek door het Amerikaanse Pew Research Center. De Amerikaanse tieners zouden nog progressiever kunnen worden dan de iets oudere generatie millennials (22- tot 37-jarigen).

Dat blijkt onder meer uit de opvattingen van de tieners over het klimaat. Een grote meerderheid van hen is er sterk van overtuigd dat de mens een cruciale rol heeft gespeeld bij de klimaatverandering. De oudere generaties zijn daar minder zeker van.

Ook de kijk op gender, relaties en diversiteit onderscheidt generatie Z. Zo is 62 procent van de Amerikaanse tieners ervan overtuigd dat meer etnische diversiteit positief is voor de samenleving. Dat is een fractie meer dan bij de millennials, waar 61 procent meer diversiteit positief acht, maar heel wat meer dan de generaties van hun ouders en grootouders. Amerikaanse tieners vinden ook, meer dan hun oudere landgenoten, dat zwarten in de VS niet eerlijk worden behandeld.

Generatie Z denkt ook minder in hokjes en gebruikt bijvoorbeeld vaker genderneutrale voornaamwoorden (35 procent) dan millennials (25 procent).

Alexandra Ocasio-Cortez, die in november vorig jaar op haar 29ste werd verkozen tot jongste congreslid ooit voor de Democraten, belichaamt die evolutie volgens  Anthony Michael Kreis, professor in de rechten aan Chicago-Kent College. “Ze vertegenwoordigt niet enkel de demografische veranderingen die sommigen beangstigen, maar ze belichaamt ook de ideologische trends”, meent Kreis. 

Klimaatspijbelaars

Vraag is of dit een Amerikaans fenomeen is, of dat ook de Belgische tieners meer geëngageerd en progressiever zijn dan de generatie voor hen. Zijn de klimaatspijbelaars, die afgelopen donderdag met 12.500 op straat kwamen in Brussel, een uiting van een nieuwe, progressieve generatie?

Volgens Ellen Claes, politicologe aan de KU Leuven, is generatie Z ook in Vlaanderen progressiever dan de millennials. Dat kwam naar voren uit onderzoek dat ze in 2016 deed bij veertienjarigen in honderdvijftig Vlaamse scholen.

Daaruit bleek dat jongeren er een pak progressievere opvattingen op nahielden dan bij een eerder onderzoek bij dezelfde leeftijdscategorie in 2009. “Toen merkten we dat die jongeren echt conservatief waren. We schrokken toen echt van hun opvattingen over onder meer andere culturen”, zegt Claes.

De huidige generatie tieners is erg met duurzaamheid bezig, stelde ze vast. Zo gaan jongeren zelf beslissen om vegetarisch te eten, of om minder lange douches te nemen. “Ze gaan ook hun ouders beïnvloeden om maatschappelijke processen te versnellen. Dat noemen we omgekeerd socialiseren.” Dat zag je bijvoorbeeld bij de klimaatmars begin december, waarvan werd gezegd dat het niet de ouders waren die hun kinderen meenamen naar Brussel, maar wel omgekeerd.

Klimaat is dan ook een thema dat de laatste jaren niet uit de actualiteit weg te denken is. De jongeren zijn er als het ware mee opgegroeid. Het is bovendien een thema dat jongeren op een natuurlijke manier aanspreekt, zegt Bram Spruyt, socioloog aan de VUB. “Klimaat gaat immers over evoluties op de zeer lange termijn, dus is het logisch dat jongeren zich dat meer aantrekken dan ouderen. Maar er is niet noodzakelijk een verband tussen de opvattingen over het klimaat en over zaken als gender en relaties. We kennen die groep klimaatspijbelaars niet genoeg om daar veel uitspraken over te doen.”

Golfbewegingen

Spruyt stelt wel een patroon vast: de samenleving als geheel wordt steeds opener, toleranter. “Bovendien is er een lineair verband met leeftijd: hoe jonger, hoe opener je bent.” Dat blijkt onder meer uit de European Social Survey uit 2016, waarin onder meer naar opvattingen over ethische kwesties werd gepeild. Zo antwoordde 65 procent van de ondervraagde Belgen positief op de vraag of holebikoppels kinderen mogen adopteren. Bij de jongste categorie, de min-25-jarigen, was dat 81 procent.

Of dat dan ook betekent dat generatie Z de progressiefste ooit is, durft Claes te betwijfelen. Zij ziet eerder golfbewegingen. “Het gaat met ups en downs. De millennials waren niet zo progressief, merkten we in ons onderzoek. Deze generatie is zeker progressiever. Maar je kan niet zeggen dat we dit nog nooit hebben gezien. In de jaren 60 hadden we bijvoorbeeld zeker ook een progressieve generatie, die veel op straat kwam. Nu krijgen we opnieuw een generatie die zich actief inzet voor de samenleving.”