‘Kosmische jackpot’ voor amateur-astronoom

© AFP

Er is één kans op 10 tot 100 miljoen en het is de droom van elke astronoom: het begin van een ontploffende ster waarnemen. De Argentijnse amateur-sterrenkundige Victor Buso slaagde er onlangs als eerste mens ooit in.

Wle

Dat staat in het jongste nummer van het wetenschappelijke vakblad Nature. ‘Beroepsastronomen zoeken al lang naar een dergelijk evenement’, (de start van) een ontploffende ster, schreef Alex Filippenko van de Universiteit van Berkeley. ‘Het is zoals de ‘kosmische jackpot’ winnen’, ‘uitzonderlijk’.

‘De metingen van Victor Buso vormen een geheel van data zonder voorgaande’, weet Federico Garcia van het Franse Commissariaat voor Kernenergie.

Op 20 september 2016 besliste de door sterren gepassioneerde Argentijn een nieuw fototoestel op zijn telescoop te testen. Vanuit de stad Rosario, ten noorden van Buenos Aires, koos hij voor zijn eerste foto’s het sterrenstelsel NGC 613, op ongeveer 80 miljoen lichtjaar van ons, in het sterrenbeeld Beeldhouwer. Bingo: een enorme ster beleefde net haar laatste uren in een cataclystische ontploffing die bekendstaat als een supernova.

De fenomenen die daarmee gepaard gaan, zijn hevig. Volgens de theorie wordt de materie van de ster tegen snelheden van duizenden kilometers per seconde uitgespuwd. Vanwege de ongelooflijke hoeveelheid uitgestoten energie is het evenement helder en is het van op onze planeet te zien.

Maar het is een zeldzaam en vooral niet te voorzien evenement. Astronomen ontdekken het in het algemeen pas na enkele dagen en nooit van bij het begin. Dat geluk had Victor Buso wel.

Hij sloeg alarm via de Amerikaanse vereniging van waarnemers van variabele sterren AVVSO en bracht een kettingreactie op gang. Een batterij astronomen en natuurkundigen richtte haar instrumenten op het fenomeen. Sommigen observeerden het vervolg gedurende meer dan twee maanden.

Volgens de studie in het Britse Nature laten de nieuwe data toe de fysieke structuur van een ster vlak voor ze ontploft, beter te begrijpen, net als de natuur van de explosie zelf.

De ploeg wetenschappers kon uitmaken dat de initiële massa van de ster ongeveer twintig keer die van onze zon bedroeg. Ze zagen ook de helderheid van de supernova spectaculair toenemen. Op minder dan een halfuur verveelvoudigde die met factor 3, zegt de Franse universiteit Paris Diderot.

Volgens Melina Bersten van het Instituut voor Astrofysica van La Plata in Argentinië had Victor Buso ‘maar één kans op 10 miljoen of zelfs op 100 miljoen’ om het spektakel te kunnen aanschouwen.