Direct naar artikelinhoud
Mobiliteit

Denken fietsers dat ze alles mogen? Twee zwakke weggebruikers aan het woord

Twee stemmen over een delicaat deel van het mobiliteitsdebat
Beeld Wouter Van Vooren

In Antwerpen is het aantal verkeersdoden vorig jaar verdubbeld, maar vooral de verklaringen van het stadsbestuur blijven nazinderen. "Ik heb soms de indruk dat fietsers denken dat ze alles mogen", zei mobiliteitsschepen Koen Kennis (N-VA). Een onpopulaire mening, maar bij veel mensen schiet die weleens door het hoofd. Krijgt fietsgedrag te vaak een vrijgeleide? We laten pro en contra aan het woord. 

Stijn Wens (44), Antwerpen: 'Vragen om beleid met gezond verstand is niet hetzelfde als moreel superieur zijn'

"Wat Kennis zegt, is gewoon oneerlijk", zucht grafisch ontwerper Stijn Wens, die zich via de blog 'Antwerpenize' inzet voor een fietsveilige Scheldestad. "Bij de meeste dodelijke ongevallen ging de fietser overigens niet in de fout. De stad is een doodlopende straat ingereden, maar wil dat niet toegeven."

Twaalf jaar geleden koos de Antwerpenaar resoluut voor de fiets, "en ja, natuurlijk draagt elke fietser een zekere verantwoordelijkheid", zegt Wens. "Er zijn altijd een bepaald aantal mensen die de regels niet respecteren. In de beperkte beweegruimte van een stad ga je dan snel ergernissen krijgen."

Fietser Stijn Wens.Beeld Bob Van Mol

Maar net die context maakt het vingertje richting tweewieler een bedenkelijke move, vindt Wens. "Op sommige punten in Antwerpen is het veiliger om je niet aan de regels te houden, terwijl een fietser die zich volgens het boekje gedraagt perfect kan doodgereden worden. Hoe kan je fietsgedrag dan aankaarten?", zegt Wens.

'Op sommige punten in Antwerpen is het veiliger om je niet aan de regels te houden'
Stijn Wens

Hij wil het debat wel aangaan, zegt hij. "Maar dan moet de stad dat ook doen over haar eigen verantwoordelijkheid. Vrachtwagens die aan een bouwwerf de stoep blokkeren moeten we als zwakke weggebruiker tolereren, en de eerste snelheidsboete in een zone 30 moet nog vallen. Maar een fietser die na drie minuten wachten uiteindelijk een rood licht passeert? Dat is plots onaanvaardbaar."

Twee maten en gewichten dus, maar maken fietsactivisten die fout zelf ook niet als ze naar Kopenhagen verwijzen als grote voorbeeld? De infrastructuur is er in vergelijking met Antwerpen inderdaad een droom, bij de fietsers geldt er echter ook een grote verantwoordelijkheidszin.

"Klopt, maar dat is niet het verschil tussen een Deense en een Vlaamse fietser, wel tussen een Deen en een Vlaming. In Kopenhagen zie je bij elk vervoersmiddel die discipline, terwijl de Vlaming meer een plantrekker is", zegt Wens, die evengoed naar Londen of Parijs verwijst. "Steden die het pro-autobeleid achter zich hebben gelaten. Bouw goede infrastructuur en je zal zien dat voetgangers en fietsers zich spontaan voorbeeldig gedragen."

'Bouw goede infrastructuur en je zal zien dat voetgangers en fietsers zich spontaan voorbeeldig gedragen'
Stijn Wens

"Kijk, vragen om een beleid met gezond verstand is niet hetzelfde als moreel superieur zijn als fietser", zegt Wens, die zich vooral een bezorgde vader toont. Ook zijn kinderen fietsen dagelijks door de stad. "Eén foutje en je ligt misschien onder een vrachtwagen. Dat die kans bestaat, vind ik niet meer van deze tijd."

Magali De Reu (28), Brussel: 'Ben het gemekker van fietsers beu'

"Fietsers die zich in een straat zonder aangelegd fietspad dan maar het recht toe-eigenen om in het midden van de straat te gaan fietsen, en zo al het andere verkeer blokkeren... Daar loop ik echt de muren van op. Puur egoïsme", zegt de Brusselse techblogger Magali De Reu.

Nochtans kruipt De Reu in de hoofdstad zelf voornamelijk in de rol van zwakke weggebruiker, als voetganger of fietser. "Maar het gemekker van veel fietsers ben ik eerlijk gezegd een beetje beu aan het worden. Met de auto rijden staat in dat discours bijna gelijk aan een afstraffing. Met zo'n redeneringen geraak je nergens."

Magali De Reu.Beeld © Philip Reynaers / Photonews

Het debat is volgens haar de redelijkheid wat kwijt, maar op Twitter werd ze nogal fel aangepakt voor die mening. Toch is ze zeker niet de enige die de fietsers een slachtofferrol verwijt. Toen Hautekiet in november via datzelfde kanaal polste naar 'asociale fietsers' kwam er redelijk wat ergernis los. Van 'wielerterroristen op dunne bandjes' tot een terugkerende vergelijking in de stad: 'Als automobilisten zouden rijden als fietsers, dan...'

'Met de auto rijden staat voor sommigen bijna gelijk aan een afstraffing. Met zo'n redeneringen geraak je nergens'
Magali De Reu

"Ik heb ook al situaties meegemaakt waar de fietser onnodige risico's nam of gewoon de wet overtrad", zegt De Reu. "Door het rood licht rijden bijvoorbeeld, en dan de middelvinger uitsteken naar de automobilisten die op de rem moeten gaan staan. Ik weet heel goed dat dit niet het overgrote deel is, maar het is zeker geen uitzondering."

Ze vindt dan ook dat we het gedrag moeten kunnen aankaarten, hoe gevoelig dat ook ligt als het over ongevallencijfers gaat. "Soms zoeken fietsers met dat gedrag het risico op, iets meer zelfreflectie zou de fietser dus zeker ten goede komen." 

'Iets meer zelfreflectie zou de fietser zeker ten goede komen'
Magali De Reu

Maar wat als fietsers door een gebrekkige infrastructuur gedwongen worden tot risicovolle manoevers? Kunnen we het debat over gedrag dan wel voeren, zoals Stijn Wens zich afvraagt (zie hierboven). "Natuurlijk zijn er situaties die voor fietsers levensgevaarlijk zijn, maar er zijn ook situaties die voor elke weggebruiker lastig in te schatten zijn. Dan moet iedereen daar toch gewoon rekening mee houden?"

De Reu wil vooral een efficiënt mobiliteitsbeleid. Eentje dat zowel fietser als auto durft te prioritiseren op het juiste moment. "Denk aan een straat die autovrij is op kritieke momenten, dat vind ik een heel elegante oplossing zonder iemand echt te benadelen."