Stijn De Rooster (N-VA), kersvers schepen van Erediensten: “Vijf jaar geleden stond de Notre-Dame in Parijs in lichterlaaie. Dat deed denken aan de brand die in de nacht van 2 op 3 april 1968 de Sint-Pauluskerk zwaar beschadigde. Heel wat buurtbewoners en passanten bundelden toen hun krachten om de vele kunstschatten uit het inferno te redden.”
“Zo werd op deze zwarte bladzijde in de Antwerpse geschiedenis ook een positief verhaal geschreven. We moeten deze historische kerk in al haar glorie herstellen. Het is een unieke plek waar religie, patrimonium, cultuur en toerisme samenkomen. Niet alleen de katholieke gemeenschap van Antwerpen is er thuis – iedereen kan er zich laten betoveren.”
LEES OOK. Brand Antwerpse Sint-Pauluskerk in 1968: “Pas dertig jaar later hersteld”
De werken worden uitgevoerd door Steenmeijer Architecten. Stefanie Reyskens: “Als ik in deze kerk kom vertellen over de restauratie, voel ik me een beetje gegeneerd want het is allemaal al zo prachtig. Maar toch moeten we heel wat dingen dringend aanpakken.”
Stiefmoederlijk behandeld
Terug naar de brand in 1968. “Het klooster werd verwoest en is nog steeds een ruïne. Ook de kerk liep heel wat brand- en waterschade op en het dak ging in vlammen op.”
In de jaren 70 en 80 werden er restauratiewerken uitgevoerd, er kwam onder meer een betonnen afdak dat het water moest buiten houden. “De kerk werd destijds stiefmoederlijk behandeld en nu is het hoog tijd voor een update.”
Het proces verloopt in drie fases en omvat onder meer de restauratie van de buitenkant. Zo mogen gevels, voegen, schrijnwerk en de lekkende daken zich op een renovatie verheugen. Verder krijgt het orgel een extra fundering met micropalen (“een huzarenstukje”), het betonnen gevaarte boven het dak wordt verwijderd en het interieur krijgt een likje verf.
Ook de enorme glas-in-loodramen komen aan bod. “We gaan die niet restaureren, maar iets meer naar binnen plaatsen waardoor er ruimte komt voor een laag extra glas met UV-bescherming. Zo zullen en de schilderijen van Rubens, van Dijck, Jordaens en Teniers, die aan de andere kant hangen, niet meer door de zon worden geteisterd.”
Al die schilderijen zullen tijdelijk niet te zien zijn, want ze werden verborgen achter een tijdelijke muur, maar de topwerken van Rubens en Jordaens krijgen een nieuwe plek in de kerk waar je ze van heel dichtbij kan bewonderen.
Zo weinig mogelijk overlast
De kerk, het klooster en de calvarieberg werden in 1939 als beschermd monument geklasseerd, het poortgebouw in de Sint-Paulusstraat volgde in 2000.
Schepen van Patrimonium en Toerisme Koen Kennis (N-VA): “Hier moet men heel zorgvuldig en met innovatieve technieken te werk gaan. Dat wil zeggen dat het tijd zal kosten, maar ook dat we achteraf nog lang kunnen genieten van deze prachtige kerk, een baken in onze stad.”
Dat alles zal zowel in de Sint-Pauluskerk als in de buurt onvermijdelijk voor overlast zorgen, al wil men de hinder beperken. “Een restauratie als deze kan helaas niet worden uitgevoerd zonder de handen vuil te maken. Voor de omwonenden organiseren we verschillende infomomenten en ook hier zal het leven niet stilvallen. Zo vinden de erediensten en evenementen tot 31 maart plaats in de crypte, maar daarna weer in de kerk zelf.”
Stefanie Reyskens: “We bedachten een gefaseerd systeem dat we blijven aanpassen zodat de overlast beperkt blijft. Zo blijft de kerk voor gelovigen en toeristen altijd toegankelijk.”
De retour van Rubens
Later worden ook het kerkorgel en de calvarieberg in de tuin van de kerk onder handen genomen, al liggen de plannen daaromtrent nog niet vast.
Koen Kennis heeft zelf ook ambities naar de toekomst toe: “Ik wil onze monumentale kerken nog meer tot leven brengen. Sint-Paulus is een muziekkerk bij uitstek en zou perfect passen in een korenfestival zoals ze dat in Aken organiseren. Daar een Antwerpse variant van organiseren, is een droom die ik al lang koester, want het geluid is echt hemels.”
Hij sluit af: “In 1794, na de Franse revolutie, werd Het visioen van Sint-Dominicus van Rubens uit de Sint-Pauluskerk gestolen. Het bevindt zich nu in een museum in Lyon. Bart De Wever heeft met de hand op zijn hart beloofd dat hij hemel en aarde zal bewegen om dat schilderij in 2030 terug te krijgen, op tijd voor het Rubensjaar. Als premier kan hij nu een tripje naar Parijs maken om een en ander recht te zetten.”
