Abbas dwingt Hamas eindelijk op de knieën, maar heeft de bevolking van zich vervreemd

In het collectieve beeld over het vredesproces in het Midden-Oosten wordt vooral gesproken over ‘Israël en de Palestijnen’. Dat die laatsten geen eenheid vormen, is ook nog wel bekend. Maar in de beeldvorming is de Palestijnse president Mahmoud Abbas toch de man die vrede nastreeft.

Toch heeft juist deze bejaarde leider de afgelopen maanden een snoeiharde machtsstrijd gevoerd tegen Hamas, maar ook tegen dissidenten in de Palestijnse gebieden op de Westoever.

Vorige maand kondigde Abbas per decreet een wet af tegen cybermisdrijven. ‘Draconisch’ en ‘de ergste wet in de geschiedenis van de Palestijnse Autoriteit’, aldus Palestijnse media als Ma’an News. De wet is ook meteen toegepast: vijf journalisten zijn opgepakt omdat ze ‘informatie hebben gelekt naar vijandige organisaties’ – zoals de tegenspeler van Abbas in eigen kring, Mohammed Dahlan, of richting de aartsvijand in de Gazastrook, Hamas.

kabinetszitting in Gaza

Met de terreurbeweging Hamas vecht Abbas al jarenlang een strijd uit om de macht in de Gazastrook. Die verloor de Palestijnse Autoriteit (PA) toen in 2007 Hamas de macht greep in Gaza.

Ondanks een kortdurende ‘regering van verzoening’ bleef de breuk bestaan; Abbas kon zelf de Gazastrook niet eens meer in.

Maar maandag kondigde regeringswoordvoerder Yousef al-Mahmoud plotseling aan dat premier Rami Hamdallah volgende week maandag zal vertrekken naar de Gazastrook. De volgende dag wordt daar dan de eerste kabinetsvergadering van de Palestijnse regering in jaren gehouden, aldus het Palestijnse nieuwsagentschap WAFA.

verbluffend

Dit nieuws volgt op de verklaring door Hamas, een week geleden, dat de beweging de ‘regerende commissie’ – het bestuur van Hamas in de Gazastrook – zal ontbinden.

Deze verbluffende ontwikkeling is een direct gevolg van de snoeiharde aanpak door Abbas van de Hamas­regering in de Gazastrook. Die kon voor een belangrijk deel overleven doordat de Palestijnse Autoriteit uit buitenlandse hulp de salarissen van artsen, onderwijzers, ambtenaren en politieagenten bleef betalen.

Ook betaalde de Palestijnse Autoriteit de elektriciteitsrekening van de door Israël geleverde stroom. Aan die situatie maakte Abbas dit voorjaar een einde. Zestigduizend ambtenaren verloren hun salaris.

De enige elektriciteitscentrale in de Gazastrook werd stilgelegd, omdat het belastingvoordeel op de dieselbrandstof werd teruggedraaid. Pal voor de grote hitte begon, vroeg de PA aan Israël de levering van elektriciteit aan Gaza te staken omdat het bestuur in Ramallah niet langer voor de kosten ervan wilde opdraaien.

catastrofaal

De VN waarschuwde dat de ‘toch al ernstige situatie’ voor de bevolking van de Gazastrook op deze manier ‘catastrofaal’ dreigde te worden. Maar de humanitair coördinator van de VN in de Palestijnse gebieden, Robert Piper, legde de verantwoordelijkheid voor die situatie duidelijk bij de Palestijnen zelf – tot ontsteltenis van onder meer het fel anti-Israëlische blog The Electronic Intifada.

De eisen van Abbas aan Hamas waren even hard als zijn ingrepen: ontbinden van de regerende commissie van Hamas, overdragen van de volledige controle over de Gazastrook aan de Palestijnse Autoriteit en de weg vrijmaken voor parlements- en presidentsverkiezingen.

hete zomer

De inwoners van de Gazastrook hebben in de hete zomermaanden de rekening betaald van dit machtsspel. Zestien tot twintig uur per dag was er geen stroom. Ziekenhuizen moesten operaties afzeggen. Het economische leven werd hard geraakt.

Midden augustus trok Abbas de teugels nog verder aan: Hamas moest ‘onvoorwaardelijk aan alle voorwaarden voldoen’, anders zouden er ‘verdere repressieve maatregelen volgen’; de toch al verarmde Gazastrook zou ‘nog verder in de richting van een humanitaire catastrofe worden geduwd’, meldde het Palestijnse Ma’an News.

steun verloren

Dit brute machtsvertoon was mogelijk doordat Abbas de geldstroom beheerst en bereid bleek de inwoners van de Gazastrook in ellende te storten.

Op die manier heeft de oude leider Hamas nu voorlopig op de knieën gedwongen.

Maar Abbas is tegelijk de steun van de Palestijnse bevolking verloren, bleek eind vorige week uit een peiling van het Palestijnse centrum voor politiek en onderzoek in Ramallah.

Ruim twee derde van de Palestijnse kiezers wil dat Abbas aftreedt. Ze zijn bang voor hem: zestig procent gelooft dat ze niet zonder angst voor represailles kritiek op de PA kunnen hebben.

vervreemd

Abbas lijkt zo na een machtsstrijd van ruim tien jaar te hebben gewonnen – op een manier die zijn regering zó heeft vervreemd van de bevolking dat de helft daarvan het eigen bestuur ziet als ‘een last voor het Palestijnse volk’.

Dat leidt tot een wrede paradox: eindelijk lijkt Abbas de man te zijn die de macht heeft namens alle Palestijnen te onderhandelen, ook met Israël.

Maar tegelijk moeten diezelfde Palestijnen hem niet meer en spreekt Abbas alleen voor zichzelf. <