Nog even wachten voor er geprofiteerd kan worden van het Kempens ‘witte goud’

In de Kempen moeten ze nog even geduld oefenen om te profiteren van het ‘witte goud’ in de ondergrond. Geologisch zitten de Kempen boven op een reservoir van gloeiend heet water. Dat kan worden aangewend voor verwarming van huizen, zoals in IJsland gebeurt. Maar terwijl iedereen er al van uitging dat bepaalde woonwijken van Mol en Dessel binnen een jaar of drie, vier al van aardwarmte zouden kunnen genieten, volgt nu minder goed nieuws: de derde, diepe put die werd geboord door VITO, levert onvoldoende debiet op.

Droge put van 9 miljoen

Het voorgestelde plan voor een geothermisch netwerk omvatte dertig kilometer aan ondergrondse buizen richting Dessel en Mol. Het zou in verschillende fasen worden uitgerold. Volgens de aanvankelijke timing moest het volledige netwerk – inclusief de koppeling met de geothermiecentrale in Donk (Mol) – tegen 2022 klaar zijn. Op dat moment zouden tweeduizend appartementen, scholen, bedrijven, instellingen en woningen gevoed worden met warm water voor verwarming en sanitair.

Het zag er ook goed uit. Na twee eerdere diepe proefboringen waren de resultaten zo hoopgevend dat alvast werd begonnen met de uitrol van een warmte net in bepaalde woonwijken in Mol en Dessel. Maar met het boren van een derde put, die 4.905 meter diep ging, wachtte de onderzoekers van VITO een onaangename verrassing. Op die recorddiepte hoopten ze, net zoals bij de twee vorige boorputten, kokend heet water van boven de 130 °C aan te treffen. Maar de put bleef onderaan veel te droog. Voor een boring die 9 miljoen euro kostte, mag dat onder de noemer ‘tegenslag’ gecatalogeerd worden.

Wat ging er fout?

Geert De Meyer, manager van het Geothermal Development Team van VITO: “Waar we bij de twee vorige boringen uitbundig veel en meer dan voldoende heet water aantroffen, vonden we bij put 3 geen water en stuitten we op een ondoordringbare laag gesteente, een aardlaag die daar niet poreus is. Ze is dicht gecementeerd. Put 3 toont aan dat de ondergrondse kalksteenlaag op die plaats anders is gestructureerd dan bij put 1 en 2, ook al ligt put 3 amper anderhalve kilometer van de twee andere putten. We merken nu dat de stroming van de ondergrondse waterlagen daar anders is dan oorspronkelijk ingeschat. Wetenschappelijk is dat interessant, maar we moeten ons afvragen waarom we dat tijdens ons grondig seismologisch onderzoek niet gezien hebben. Het is en blijft een onderzoeksproject.”

Komt het er nog van?

Geert De Meyer: “We geloven er nog volop in! Het beste bewijs is dat onze geothermiecentrale op dit moment draait. Maar de geothermiecentrale in Donk levert op dit ogenblik onvoldoende vermogen om het uitgebreide netwerk te voeden.”

“Dit jaar nog hopen we een oplossing te vinden, we hebben al grotere obstakels overwonnen. We kunnen proberen een bypass te maken rond die ondoordringbare laag, door schuin te boren. Maar dat kost geld en dus hopen we dat de volgende Vlaamse regering daarin wil investeren. Geothermie is schone energie en het gaat over de vraag: hoe duurzaam wil Vlaanderen zijn?”

“Als onderzoeksinstelling hebben we het potentieel van geothermie in de Kempen bewezen: de technologie werkt en biedt heel wat toekomstperspectieven. De centrale die op de tweede boorput draait, zal voluit ingezet worden voor het voeden van de VITO-gebouwen, de nabijgelegen Atoomwijk en de SCK-gebouwen.”

Tijdelijke gasinstallaties

Mol en Dessel wachten af. “In Mol was alles in gereedheid gebracht om het nieuwe zwembad, dat in februari opengaat, tegen 2022 aan te sluiten op geothermie”, zegt burgemeester Wim Caeyers (CD&V). “In afwachting gaan we een gasinstallatie gebruiken. Dat is niet erg: we hebben gewoon meer tijd nodig. Het voordeel van uitstel is dat het businessmodel performanter wordt.”

In Dessel zou woonwijk De Ark als eerste volledig verwarmd worden door aardwarmte. “We gaan die wijk in elk geval via een centrale stookplaats verwarmen, de werken zijn al te ver gevorderd”, aldus burgemeester Kris Van Dyck (N-VA). “We gaan dat nu tijdelijk doen via een gascentrale, in de hoop later aan te koppelen op het geothermienetwerk. We moeten in de Kempen op aardwarmte blijven inzetten, de klimaatopwarming verplicht ons daartoe.”