Joegoslaviëtribunaal doet woensdag uitspraak over Mladic, "slachter van de Balkan"

Voor de nu 74-jarige Mladic hebben de aanklagers levenslang gevorderd. Hij wordt beschuldigd van genocide, misdaden tegen de mensheid en oorlogsmisdaden tijdens het conflict. Het ICTY doet om 10 uur uitspraak. De voorzitter is rechter Alphons Orie.

100.000 doden

Tijdens de oorlog in Bosnië tussen orthodoxe Serviërs, katholieke Kroaten en de meerderheid van Bosniakken, Bosnische moslims, vielen 100.000 doden en sloegen 2,2 miljoen mensen op de vlucht. De VN-enclave Srebrenica werd op 11 juli 1995 ingenomen door de Bosnisch-Servische milities van Mladic. Daarop werd de bevolking verdreven en zo'n 8.000 moslimmannen en -jongens werden door de milities weggevoerd en later vermoord. Het was de grootste slachtpartij in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. In 2007 oordeelde het Internationale Gerechtshof (ICJ) van de Verenigde Naties dat de slachtpartij in Srebrenica een genocide was, uitgevoerd door de Bosnisch-Servische milities.

Mladic werd 26 mei 2011 opgepakt in Servië, nadat hij maar liefst zestien jaar uit de handen van de internationale justitie wist te blijven. Hij verscheen voor het eerst voor het ICTY op 4 juli 2011. Mladic is een van de "eerste zaken die in feite de oprichting van het Joegoslaviëtribunaal rechtvaardigden", zei hoofdaanklager van het ICTY, de Belg Serge Brammertz, onlangs.

Het ICTY is in 1993 opgericht om oordeel te vellen over de grootste misdaden tijdens de Joegoslavische oorlogen. De politieke baas van Mladic was Radovan Karadzic, de toenmalige president van de 'Republika Srpska' (Servische republiek in Bosnië). Karadzic werd vorig jaar nog schuldig bevonden aan onder andere genocide en veroordeeld tot 40 jaar cel. Hij ging daartegen in beroep en wacht nog op een uitspraak.

Oorlogsheld

Mladic is de laatste grote beschuldigde die voor het ICTY terechtstaat. Hij was een officier in het Joegoslavische leger en aangesteld aan het hoofd van de Servische troepen in Bosnië toen de gevechten uitbraken in de uiteenvallende federatie. In weerwil van de ernstige beschuldigingen tegen hem, en de grote kans dat hij woensdag schuldig wordt bevonden, bewonderen vele Serviërs hem als een oorlogsheld, die zowel zijn vijanden als het Westen weerstand heeft geboden.

Het ICTY klaagde hem aan in 1995, kort na de val van Srebrenica. Niettemin bleef Mladic op de vlucht tot 2011. Servië weigerde immers mee te werken met het tribunaal. In mei 2011 pakte Belgrado hem dan uiteindelijk op en droeg hem over aan het ICTY.

Het Joegoslaviëtribunaal sluit de deuren op het einde van dit jaar. De resterende werkzaamheden, zoals processen in beroep, zullen dan behandeld worden door een speciaal mechanisme, het Internationaal Restmechanisme voor Straftribunalen (MICT) van de Verenigde Naties.

Blauwhelmen

De slachtpartij in Srebrenica heeft ook gevolgen voor de Nederlandse blauwhelmen die destijds verantwoordelijk waren voor de VN-enclave. De Nederlandse staat is door het gerechtshof in Den Haag aansprakelijk bevonden voor de dood van ruim driehonderd moslimmannen en -jongens, die als laatsten op de VN-compound zaten, op 13 juli 1995. De Nederlandse staat ging daartegen in cassatie.

De Nederlandse militairen van Dutchbat handelden onrechtmatig door te blijven meewerken aan hun evacuatie door Bosnisch-Servische soldaten, aldus het hof. Dutchbat kon op dat moment weten of had moeten weten, vindt het hof, dat de moslimmannen een reële kans hadden op een onmenselijke behandeling of executie. De Nederlanders hadden de mannelijke vluchtelingen toen de keus moeten geven om op de compound te blijven.