Maak je eigen kortfilm in Kanal (maar ‘dit is géén filmschool’)
Een film maken in drie luttele uurtjes? Het kan, meent Eternal Sunshine of the Spotless Mind-regisseur Michel Gondry. Zijn Filmfabriek stelt groepen van tien tot vijftien mensen tewerk in Kanal-Centre Pompidou. Al is de ervaring belangrijker dan het eindresultaat. “Een echte film maken is veel fascistischer.”
Er is een kantoorruimte. Er is een discotheek, er is een videotheek. Er is een brasserie. Er is een woonkamer, een keuken, een slaapkamer – allemaal netjes gemeubileerd, en van alle details voorzien. In totaal zijn er in het museum Kanal – Centre Pompidou vijftien van zulke decors. En ze staan allemaal ter beschikking van amateurfilmmakers, die er in nauwelijks drie uur tijd een kortfilm kunnen opnemen.
Welkom in de Usine des Films Amateurs, of de Filmfabriek – een project dat uit het bizarre brein van Michel Gondry komt. U kent Michel Gondry als de Franse regisseur van filmparels als Eternal Sunshine of the Spotless Mind en The Science of Sleep, of van inventieve videoclips als ‘Fell in Love With a Girl’ (The White Stripes) en ‘Around the World’ (Daft Punk). De Filmfabriek ontstond zeven jaar geleden in het Parijse Centre Pompidou, en reisde sindsdien de wereld rond. Sinds deze zomer kunnen filmliefhebbers ook in Brussel terecht om er hun eigen kortfilm te draaien.
‘Ik denk dat iedereen een creatief potentieel heeft. Maar enkel de geprivilegieerden die in de creatieve sector werken, kunnen daar hun geld mee verdienen’
Al moet dat ook genuanceerd worden. “Dit is geen filmschool”, benadrukt Gondry in het brasserie-decor. “Dit is een sociale ervaring, een sociologisch experiment.” Dat zit zo: in de Filmfabriek gaan groepjes van tien tot vijftien mensen samen aan de slag om een film te maken. In een eerste atelier krijgen ze drie kwartier om gezamenlijk een genre en een titel voor hun filmpje te bedenken en een cameraman aan te duiden. In het tweede atelier moeten ze in een even beperkte tijdsspanne hun verhaallijn en hun storyboard uitwerken – opnieuw in samenspraak, zonder dat één iemand de leiding neemt. Vervolgens krijgen ze een uur tijd om in de verschillende decors hun filmpje om te nemen.
Iedereen creatief
“We brengen mensen die elkaar niet kennen samen”, legt Gondry uit. “We willen aantonen dat mensen in een groep elkaar kunnen begrijpen, en in een min of meer gelijkwaardige verstandhouding kunnen samenwerken om samen een bepaald doel te bereiken. Dat is wat ik probeer te bewijzen. Er is niet noodzakelijk een autoriteit nodig om een groep mensen te laten functioneren. Ik heb gewoon het medium film gebruikt om dat aan te tonen, omdat mijn ervaring in dat veld ligt.”
Het is een manier om aan te tonen dat iedereen creatief is, vindt de regisseur. “Ik denk dat iedereen een creatief potentieel heeft. Maar enkel de geprivilegieerden die in de creatieve sector werken, kunnen daar hun geld mee verdienen. Op die manier wordt tegen de anderen eigenlijk gezegd: jullie zijn niet creatief, want jullie kunnen er niets mee. De Filmfabriek wil het tegenovergestelde bewijzen: eender wie beschikt over de mogelijkheid om creatief en autonoom te zijn. Net als alle bekende kunstenaars, designers of filmmakers.”
Toch zijn de afgewerkte producten geen volwaardige films, benadrukt Gondry snel. Er is geen postproductie – geen montage dus, en geen soundtrack die je kunt toevoegen. Wat ook betekent dat de filmmakers hun scènes chronologisch moeten opnemen, en opletten dat er niets gewist wordt. Meteen een reden om niet al te veel verantwoordelijkheid aan één persoon toe te kennen, grijnst de Fransman. “Ik herinner me een klas leerlingen waarbij de leerkracht zich als regisseur wilde opwerpen. Toen hij een scène opnieuw wilde draaien, heeft hij per ongeluk de hele film gewist.”
Geen competitie
Aan het einde van het traject krijgt de groep zijn filmpje op groot scherm te zien, en wordt er meteen een dvd gemaakt – de hoes daarvan dien je overigens óók zelf te ontwerpen – die je in de plaatselijke videotheek moet achterlaten. Buiten de Filmfabriek zijn de filmpjes nooit te zien, en daar is een belangrijke reden voor, zegt Gondry, als we hem vragen of hij nog niet op het idee is gekomen om een Filmfabriek-filmfestival te creëren. “Ik ben tegen dat idee. Ten eerste houd ik niet van competitie. Ten tweede: als je de films weghaalt uit de context, worden vooral hun gebreken duidelijk. En mensen zullen dat aangrijpen om het nut van de Filmfabriek in vraag te stellen.
“Als je deze films toont in een kunstgalerij en onderwerpt aan de blik van critici, worden ze waarschijnlijk vergeleken met een kunstwerk dat veertig jaar oud is: dan hebben ze helemaal niet begrepen wat het doel is van de Filmfabriek. Dus hoed ik me om de films te onderwerpen aan externe meningen – dat is sowieso het meest negatieve aspect aan films maken. De mensen die hier aan de slag gaan, halen daar plezier uit, en ze maken hun film niet noodzakelijk om hem aan andere mensen te vertonen. Ik wil niet dat anderen met hun werk spotten. Dat is ook het doel niet. Het doel is om zich te amuseren, en om samen iets te creëren.”
‘We willen aantonen dat mensen in een groep elkaar kunnen begrijpen, en in een min of meer gelijkwaardige verstandhouding kunnen samenwerken om samen een bepaald doel te bereiken’
Gondry heeft zichzelf ook al verscheidene keren aan zijn eigen sociologisch experiment onderworpen. Maar een langspeelfilm op deze manier draaien, ziet hij niet meteen gebeuren. “Ik kan het niet genoeg benadrukken: dit is geen echte cinema, die hier wordt gemaakt. Films maken, is het omgekeerde van dit. Als je een film maakt, is er één persoon die alles voor iedereen beslist. En de rest werkt voor hem. Hier maakt iedereen samen de film. Cinema is dus veel fascistischer, zeg maar.”
De Filmfabriek is open in Kanal-Centre Pompidou op woensdag, zaterdag en zondag, tot 10 juni 2019. kanal.brussels