Direct naar artikelinhoud
Mexico

Recordaantal drugsmoorden in Mexico: "Je kunt niet meer eten omdat die geur bij je blijft"

De alledaagse werkelijkheid in Acapulco: een executie op klaarlichte dag.Beeld getty

2017 dreigt het dodelijkste jaar in Mexico te worden, sinds het aantal moorden wordt geregistreerd. Het aantal doden als gevolg van drugsoorlogen nadert de 25.000 in één jaar tijd. Zicht op verbetering is er niet.

Ze zaten kokhalzend in een lange rij op de stoep, en weigerden hun werk voor de procureur-generaal van de Mexicaanse staat Guerrero nog langer uit te voeren. De stank van de rottende lichamen in het forensisch onderzoekscentrum, even verderop in de straat, was te sterk. "Heel erg misselijk, heel erg misselijk", zei werknemer Laura Reyna Benjamín tegen het Mexicaanse station Televisa. "Je kunt niet meer eten omdat die geur bij je blijft."

De noodkreet tekent voor Mexico het jaar 2017. Al jarenlang wordt het land ontwricht door een drugsoorlog, maar dit jaar dreigt er een recordaantal moorden te worden gepleegd: in oktober stond de teller op 23.968, en dat is 27 procent meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Als deze trend zich nog een maand voortzet, wordt 2017 het dodelijkste jaar sinds Mexico in 1997 statistieken begon bij te houden.

Groeiende vraag naar heroïne

Eén van de gewelddadigste staten is Guerrero, ten zuidwesten van Mexico-Stad. In de bergen in het binnenland wordt van oudsher papaver geteeld en de bevolking lijdt al decennia onder het geweld van lokale krijgsheren. Het is ook de plek waar in 2014 43 studenten werden ontvoerd door de lokale politie. Ze zijn waarschijnlijk vermoord nadat ze aan een drugskartel werden overgedragen. Al weet niemand wat er precies is gebeurd, omdat er (op één lichaam na) nooit meer een spoor van hen is teruggevonden.

"De situatie in Guerrero is exemplarisch voor de rest van het land", zegt Deborah Bonello, hoofdredacteur van de site Mexico Reporter en senior-onderzoeker bij InSight Crime, die de georganiseerde misdaad in Latijns Amerika bestudeert. "Er zijn grofweg twee oorzaken voor het geweld: de groeiende vraag naar heroïne en de fragmentatie van de drugskartels."

Sinds marihuana in sommige staten van de VS is gelegaliseerd, levert dat gewas veel minder op en richten de kartels zich meer op heroïne. "Ook omdat het gebruik van heroïne in de VS enorm is toegenomen", aldus Bonello. "In Guerrero wordt zo'n 60 procent van Mexico's heroïne geproduceerd, die vrijwel volledig is bestemd voor de export naar Amerika."

Tegelijkertijd vallen de Mexicaanse drugskartels uiteen. De regering jaagt op kopstukken als 'El Chapo', de gevreesde leider van het Sinoloa-kartel, waarna binnen bendes wordt gevochten om de macht en er allerlei kleine, zeer gewelddadige afsplitsingen ontstaan. In Guerrero is dat in 2011 met het Beltran Leyva kartel al gebeurd.

Er zijn grofweg twee oorzaken voor het geweld: groeiende vraag naar heroïne en fragmentatie van de drugskartels
Deborah Bonello, Mexico Reporter en InSight Crime

In het forensisch centrum van Chilpancingo, de hoofdstad van Guerrero, worstelen medewerkers met de gevolgen van al dat geweld, en de beperkte middelen waarmee zij de vele doden kunnen bergen. Zo moeten ze de lichamen soms zonder latex handschoenen, speciale pakken of mondkapjes ophalen bij de plaats delict, en er zijn niet altijd voldoende lijkenzakken beschikbaar om de lichamen (die soms in stukken zijn gesneden) te vervoeren.

Het centrum telt twee gekoelde ruimtes die berekend zijn op in totaal 150 lichamen - en dat waren er op een gegeven moment 600. Medewerkers vertelden aan de lokale krant Reforma dat de koeling al jaren hapert en de temperatuur veel te hoog is. Na de staking in november hebben de autoriteiten het forensisch centrum twee nieuwe koelingen beloofd.

Maar het is niet alleen de lijkenlucht die het leven in deze staat onmogelijk maakt. Buiten de steden lopen de scholen leeg, omdat ouders hun kinderen niet meer naar buiten durven te sturen - er zijn al meer dan honderd scholen in de staat gesloten. Iedereen die weg kan, vertrekt. Vaak zijn dat de hoogopgeleiden waardoor er bijvoorbeeld een enorm tekort is aan medisch personeel. Er word door bendes gevochten om tankstations omdat er in de bergen, waar de papavervelden zich bevinden, geen benzine te krijgen is, en het openbaar vervoer ligt soms plat omdat er te veel chauffeurs zijn vermoord.

Een forensisch onderzoeker neemt een foto van een dood geschoten man in Acapulco.Beeld ap

Voor slechts twee procent van de moorden wordt een verdachte gearresteerd, en dan gaat het meestal om huiselijk geweld of dronkenmansruzies. Kartels en de overheid zijn tot op hoog niveau met elkaar verweven. "Je komt niet eens in het ambt zonder zaken met hen te doen", zegt Chris Kyle, professor antropologie aan de Universiteit van Alabama over de telefoon. "Sommige bestuurders werken intensief met criminelen samen, anderen houden hen in elk geval uit de wind. Degenen die daadwerkelijk goed willen doen, moeten werken met mensen die corrupt zijn."

Eén lichtpuntje misschien? Nee, zeggen de experts. "Volgend jaar zijn er presidentsverkiezingen, maar niemand verwacht een nieuwe wind", aldus Bonello. "Zolang er geld kan worden verdiend met drugs en geweld, blijven de kartels oppermachtig."

Zolang er geld kan worden verdiend met drugs en geweld, blijven de kartels oppermachtig
Deborah Bonello, Mexico Reporter en InSight Crime

Acapulco: niemand ontkomt aan geweld

Acapulco, de stad aan de Stille Oceaan waar drommen Amerikanen en Canadezen in de vorige eeuw hun vakantie vierden, wordt in Mexico 'het Irak van Guerrero' genoemd - om aan te geven hoe hevig het geweld in de zwaar getroffen deelstaat is. Er zijn nog wel toeristen, en zij lopen over het algemeen weinig gevaar, maar de inwoners van Acapulco lijden zwaar onder de rivaliserende drugsbendes.

"Kartels doen alles om geld te verdienen", zegt Chris Kyle, professor antropologie aan de Universiteit van Alabama. "Ik gok dat 75 procent van het aantal doden valt als gevolg van afpersing en ontvoering. Niemand kan zich daaraan onttrekken."

Omdat er veel kleine bendes zijn, levert dat levensgevaarlijke situaties op. Een chauffeur betaalt het ene kartel 'beschermingsgeld', het andere zet hem ook onder druk. De chauffeur weet niet meer wie hij moet betalen of wordt beschuldigd van heulen met de vijand, en wordt vermoord omdat de kartels een voorbeeld willen stellen.

Politieagenten lopen over het strand in Caleta waar veel toeristen hun vakantie vieren.Beeld ap