Mogen we na bont ook geen wol meer dragen?

"Mensen denken: 'het is maar scheren, het is als naar de kapper gaan.' Maar veel schapenscheerders nemen amfetamines omdat ze hun werk zo snel moeten doen. Ze slaan de schapen. Stampen hen op de rug, kloppen hen in het gezicht. Met hun vuisten en tondeuses. De dieren worden genaaid zonder verdoving."

In een interview met The Guardian vertelt Ingrid Newkirk, een van de oprichters en voorzitster van dierenrechtenorganisatie PETA, over een nieuwe strijd die ze voert. Die is niet gericht tegen bont, maar wol. 

Haar organisatie kon vorig jaar geheime beelden maken van wantoestanden bij schaapscheerders in Victoria, Australië. Die hebben tot een aantal veroordelingen geleid, aldus het artikel.

De Belgische dierenrechtenorganisatie GAIA sluit zich aan bij PETA. "Het is vooral de wolproductie op grote schaal die we problematisch vinden", zegt directrice Ann De Greef.  

"Omdat we niet weten welke producenten wol op een diervriendelijke manier winnen, raden we aan het zekere voor het onzekere te nemen en het gewoon niet te dragen. Er zijn voldoende synthetische alternatieven."

Een onderzoek als PETA heeft GAIA nog niet gevoerd. "België telt nog steeds zeventien nertskwekerijen. Die zijn voor ons prioritair", aldus De Greef.

Ecologische voetafdruk

Hoe uitzonderlijk of wijdverspreid het probleem dat PETA en GAIA aankaarten is, kunnen experts in ons land moeilijk inschatten. 

Professor textielkunde Paul Kiekens (Universiteit Gent) zegt dat Australië en Nieuw-Zeeland, de grootste wolproductielanden, samen 125 miljoen schapen tellen. "Ik heb het zelf nooit gezien, maar met die aantallen kan ik me wel voorstellen dat het er soms hardhandig aan toe zal gaan. Maar zijn het daarom ook beestonwaardige situaties? Ik durf het niet te zeggen."

Volgens Kiekens moet er jaarlijks twee miljard kilogram wol geproduceerd worden om aan de wereldwijde vraag te voldoen. "Feit is: die miljoenen schapen moeten renderen." De man benadrukt dat het hele proces niet alleen bijzonder arbeidsintensief maar ook duur is. De schapen worden één per één en met de hand geschoren en daarna volgen chemische reinigingen en behandelingen die handenvol geld kosten. "De ecologische voetafdruk van wol is enorm."

Landen als Frankrijk en België stapten daarom jaren geleden al van de productie af. Schapen scheren gebeurt in onze contreien enkel nog op kleine schaal en artisanale wijze. 

Sofie Vermeire, textielonderzoekster aan de Hogeschool Gent, merkt nog op dat schapen niet scheren geen optie is.

"De dieren zien daar van af. Hun vacht klit na verloop van tijd samen en wordt te zwaar en warm." Ze gaan dan zelf tegen bomen of omheiningen schuren om die te verwijderen. "Zo verwonden de schapen zichzelf en kan de wol ook niet meer gerecupereerd worden."

Een alternatief zoeken voor wol is makkelijker gezegd dan gedaan. "Kwalitatief is het enige dat in de buurt komt kasjmier (wol afkomstig van de kasjmiergeit, red.) maar dat is nog schaarser", meent professor Kiekens.

Gelijkaardige synthetische alternatieven zijn er niet. "De voordelen van wol zijn niet zomaar te evenaren. Het verwarmende en afkoelende effect, de zachtheid, de elasticiteit: dat kopiëren met een andere textielvezel is nog niet gelukt", zegt hij. De voetafdruk van de synthetische alternatieven is daarenboven niet veel beter. "Synthetische vezels zijn afkomstig van petroleum. En ook katoen winnen is erg belastend voor het milieu. Voor een kilogram heb je tienduizend liter water nodig."

De eerlijkheid gebiedt Kiekens om te zeggen dat er geen ideaal textiel bestaat. Of toch nog niet. "Recycleren is het beste wat je kan doen, maar niet iedereen wil dat doen.  De technologieën waarmee stoffen op een kwalitatieve manier hergebruikt kunnen, zijn ook nog volop in ontwikkeling."