Direct naar artikelinhoud

Deze sleutelbedrijven krijgen de schuld van de Airbnb-explosie. Is dat terecht?

De gemeente Amsterdam ziet zogeheten sleutelbedrijven als katalysator voor de Airbnb-explosie in de stad. Sinds deze maand geldt daarom een strenger regime.

Nias Buisman van Bnbmanager ontfermt zich over een van de appartementen die via het 'sleutelbedrijf' worden verhuurd.Beeld Foto Aurélie Geurts

'Ik zal eerst even laten zien waar jullie nu zijn.' Met zijn balpen zet Nias Buisman (30) een kruisje op de stadsplattegrond. Aan de overkant van de tafel in het benedenhuis aan de Prinsengracht knikken Andrew en Kate Pshenychny (beiden 29), moe van de lange vlucht vanuit New York, beleefd. Hun ogen zijn gericht op de kaart die op tafel ligt.

'Hier in Amsterdam kun je de oude Heinekenbrouwerij bezoeken', zegt Buisman. 'Verder heb je de Zaanse Schans, met oude molens. En Volendam, een vissersdorpje, is ook really nice.'

Even later overhandigt Buisman de sleutels van de voordeur. Het benedenhuis is niet zijn eigen woning, maar het huis van Amsterdammers die op reis zijn. Zij hebben Buisman ingehuurd om de verhuur van hun woning te organiseren. Buisman werkt als gastheer voor een zogenoemd 'sleutelbedrijf', dat woningen verhuurt van mensen die zelf niet thuis zijn. Deze vakantiegangers of zakenreizigers kunnen zo geld verdienen aan de verhuur van hun woning zonder zich met de gasten te hoeven bemoeien.

Nias Buisman van Bnbmanager ontfermt zich over een van de appartementen die via het 'sleutelbedrijf' worden verhuurd.Beeld Marlena Waldthausen

De sleutelbedrijven ontvangen de huurders, geven uitleg over stad en woning, maken na afloop schoon en handelen eventuele klachten en kleine reparaties af. In ruil krijgt een sleutelbedrijf 20 tot 25 procent van de huuropbrengst. Het is een win-winsituatie: de eigenaren en het sleutelbedrijf krijgen geld, de toeristen een fijn vakantieadres en een duidelijk aanspreekpunt. De verliezers zijn de Amsterdammers die hun huis niet verhuren, maar wel last hebben van het massatoerisme. Een plaag die de sleutelbedrijven volgens de gemeente faciliteren, omdat zij de drempel voor verhuur verlagen.

De afgelopen jaren schoten de sleutelbedrijven in Amsterdam als paddestoelen uit de grond. Circa 25 zijn er nu, schat de gemeente, met een kopgroep van zo'n vijf bedrijven die honderden woningen beheren. Volgens Airbnb boekten 770 duizend personen vorig jaar 'iets' in Amsterdam via de website, vergeleken met 575 duizend in 2016. De gemeente stelt dat de sleutelbedrijven betrokken zijn bij zo'n 6 procent van alle particuliere woningen die aan toeristen worden aangeboden. Dat kan via Airbnb, maar ook via sites als Booking en Wimdu.

6 procent is een peuleschil, vinden de sleutelbedrijven, al ligt hun aandeel in het totale aantal verhuurde nachten vermoedelijk hoger: wie een sleutelbedrijf inschakelt, verhuurt een woning waarschijnlijk vaker dan wie zelf het verblijf van een toerist regelt.

169 boetes voor illegale verhuur deelde de gemeente Amsterdam uit in het jaar 2016, 40 procent meer dan in 2015

Nias Buisman van Bnbmanager ontfermt zich over een van de appartementen die via het 'sleutelbedrijf' worden verhuurd.Beeld Marlena Waldthausen

Uitmelken

De gemeente Amsterdam ziet de sleutelbedrijven wel degelijk als katalysator van de Airbnb-explosie. Volgens het gemeentebestuur wordt de binnenstad steeds minder leefbaar doordat toeristen de echte Amsterdammers verdringen. Woonwethouder Laurens Ivens (SP) laat zich erop voorstaan vakantieverhuur, zeker de illegale soort, keihard aan te pakken.

Airbnb is in Ivens' strijd synoniem van het kwaad en in zijn kielzog de sleutelbedrijven. 'Het idee van Airbnb was dat je je woning kort verhuurt tijdens je vakantie', zegt de wethouder. 'Maar de sleutelbedrijven maken het mogelijk om je woning maximaal uit te melken.'

Nias Buisman van Bnbmanager.Beeld Marlena Waldthausen

En dan houden zij zich volgens Ivens ook nog eens niet aan de 60-dagenregel. Die houdt in dat Amsterdamse woningbezitters hun huis niet meer dan 60 dagen per jaar mogen verhuren. 'Maar sleutelbedrijven verhuren wanneer ze maar kunnen', zegt Ivens. 'Die geven weinig om grenzen.'

Graag zou hij nog verder gaan in zijn lik-op-stukbeleid. Het aantal toegestane verhuurdagen per jaar tot 30 verlagen, bijvoorbeeld. Of de verhuur door sleutelbedrijven verbieden. Ivens: 'Maar er zit een plafond aan wat wij als gemeente kunnen beslissen. Daarvoor zijn wij afhankelijk van wat men in Den Haag wil. En op dit moment loopt de landelijke regelgeving nog hopeloos achter de feiten aan.'

Wie is de sleutelman?

Dat het bestuur in de hoofdstad de sleutelbedrijven liever kwijt is dan rijk, is geen geheim. Maar wie zijn nou de personen achter deze van vals spel en geldzucht betichte bedrijven? Om een goed beeld te kunnen schetsen, sprak de Volkskrant uitvoerig met tien eigenaren van zowel de grootste als kleinere spelers.

De gemene deler: ze zijn man, rond de 30 jaar oud, en ze zijn begonnen met hun bedrijf nadat ze er bij het verhuren van hun eigen woning waren achtergekomen hoeveel tijd het geregel wel niet kost. De eigenaren voelen zich het onterechte mikpunt van een hetze tegen toerisme in Amsterdam, toerisme dat volgens hen is opgekomen doordat de gemeente de stad jarenlang in de etalage heeft gezet - denk aan I Amsterdam. En ze zijn het zat dat de gemeente hen afschildert als geldwolven. Wij voldoen slechts aan een vraag, zeggen de eigenaren. En wij doen dat volgens de regels, wat Ivens er ook van zegt.

Het is gruwelijk demotiverend om elke keer te horen dat je een halve crimineel bent
Michiel van der Putt, eigenaar van Bnbmanager

'Het is gruwelijk demotiverend om elke keer te horen dat je een halve crimineel bent', zegt Michiel van der Putt (29) op het dakterras boven zijn kantoor. Van der Putt is de eigenaar van Bnbmanager, een van de grootste sleutelbedrijven van Amsterdam. Zo'n 200 woningen verhuurt hij regelmatig aan toeristen. Wie over de rand van zijn dakterras kijkt, ziet de vaak ellenlange rij voor het Anne Frank Huis op de Prinsengracht: symptoom van het massatoerisme waar Van der Putt en de zijnen mede debet aan zouden zijn.

'Het gaat de gemeente meer om het maken van een vuist dan om de inhoud', zegt hij. 'Als je kijkt naar de totale vakantieverhuur beheren wij een miniem aantal woningen. Maar Amsterdam is nou eenmaal mateloos populair bij toeristen. En burgers beklagen zich over de drukte. Wat doe je dan als gemeente om de frustratie weg te nemen? Je zoekt een concrete reden. Zo werd Airbnb een politiek doelwit.'

Fikse boetes

Wie in Amsterdam een woning illegaal verhuurt, kan rekenen op een fikse gemeentelijke boete. Zowel woningeigenaren als sleutelbedrijven krijgen een boete van 20.500 euro als zij een woning langer dan 60 dagen per jaar, of aan meer dan vier personen tegelijk verhuren. Dat is het boetebedrag per woning. Sinds 1 oktober zet Amsterdam een nieuw wapen in. Wie niet bij de gemeente meldt dat hij zijn woning verhuurt, kan ook een boete verwachten.

Zondebok

Zijn 'concullega's', zoals de eigenaren elkaar noemen, zeggen hetzelfde. 'Airbnb is een zondebok', stelt Mike Bruynesteijn (30) van sleutelbedrijf 60days. 'De focus op Airbnb is onterecht', zegt Dirk Minnebo (30) van Iamb&b. 'Het aantal hotelovernachtingen in Amsterdam nam vorig jaar met 11 procent toe. Maar de overlast door de vele toeristen in de binnenstad? Daarvoor wijst de gemeente naar Airbnb.'

Volgens Ivens veroorzaken de toeristen in hun Airbnb-woningen in de binnenstad overlast, bijvoorbeeld door hun vuilniszakken buiten de vaste ophaaldagen op straat te zetten. Dat leidt tot irritatie in de buurt. 'De sleutelbedrijven zeggen wel dat de buren hen in zulke gevallen kunnen bellen, maar in de praktijk is daarvan weinig te merken.'

Die beschuldiging werpt Van der Putt verre van zich. 'Als wij een woning voor het eerst verhuren, informeren wij de buren dat ze ons bij overlast altijd kunnen bellen. Wij hebben iemand op de scooter rondrijden die direct komt kijken.'

Nias Buisman van Bnbmanager.Beeld Marlena Waldthausen

1,9 miljoen aan boetes

Amsterdam deelde vorig jaar 169 boetes uit voor illegale vakantieverhuur, 40 procent meer dan in 2015. In totaal bedroeg de boetesom 1,9 miljoen euro. Vakantieverhuur via Airbnb en verwante diensten is illegaal als de woning meer dan 60 dagen per jaar wordt verhuurd of als er meer dan vier toeristen tegelijkertijd verblijven. De woning wordt dan 'onttrokken' aan de Amsterdamse woningvoorraad. En dat kan de stad niet gebruiken, nu er al een schreeuwend tekort aan beschikbare woningen bestaat.

Het leeuwendeel van de boetes gaat naar woningeigenaren. Maar ook sleutelbedrijven ontkomen niet altijd aan financiële sancties. In maart ging sleutelbedrijf Keyokay failliet na een boete van 67.500 euro wegens het runnen van vijf illegale hotelappartementen.

De gemeente legde Iamb&b van Dirk Minnebo zelfs een megaboete van 150 duizend euro op voor het illegaal verhuren van elf appartementen in het centrum. Een boete die Amsterdam vijf maanden later introk omdat de woning al onttrokken bleek voordat Iamb&b zich met de verhuur begon te bemoeien. Daarnaast legde de gemeente nog een aantal minder hoge boetes op aan sleutelbedrijven.

Er zullen best wat 'foute' bedrijfjes tussen zitten, zegt Michiel van der Putt van Bnbmanager. 'In elke branche heb je fraudeurs en zeker in het begin hoorde ik weleens dat de zaken bij andere sleutelbedrijven niet in de haak waren. De bedrijven die het wél goed bedoelen, hoeven daarvoor alleen niet gestraft te worden.' Zelf is Van der Putt van plan om nog jaren aan zijn eigen bedrijf te bouwen. 'Waarom zou ik dan een enorme boete riskeren? Wij zien juist graag dat er regels komen. Zolang die maar helder en eerlijk zijn.'

En toch: verdwijnt de charme van Airbnb niet als sleutelbedrijven de verhuurders alles uit handen nemen? Van het romantische idee achter de verhuursite is weinig over. Verhuurders maken de bedden niet meer zelf op, de buurvrouw is niet langer nodig om de sleutel te bewaren.

Het lijkt de Pshenychny's uit New York in hun benedenhuis aan de Prinsengracht weinig te deren. 'Zolang de dienstverlening in orde is, maakt het mij niet uit wie de eigenaar is', zegt Andrew. 'Zeg eens: eten jullie hier echt rauwe haring?'

1,9 miljoen aan boetes
Beeld Marlena Waldthausen