We nemen zelf de proef op de som in het centrum van Amsterdam. In ruim een uur is het vijf keer raak in verschillende zaken en souvenirshops. De vapes met smaken worden daar illegaal verkocht en moeten vaak contant worden afgerekend.
Bij de eerste winkel weet de verkoper te vertellen dat we later op de middag maar terug moeten komen. "Dan krijg ik een nieuwe partij geleverd, maar je moet wel snel zijn. Het gaat vaak hard."
De producten zijn voornamelijk afkomstig uit China, zo blijkt als we iets verderop gaan kijken. Ook in deze winkels zijn verschillende soorten vapes met smaakjes te krijgen.
We tonen een vape en zeggen dat we die vorige week bij deze winkel hebben gekocht. De verkoper achter de balie aarzelt eerst. "Welk smaakje is dat? Die heb ik niet. Maar ik heb wel andere smaken", zegt hij terwijl hij een gordijn opent waar de producten zijn gestald. Ook hier geldt dat er contant betaald moet worden.
Smaakjes zijn sinds dit jaar verboden
In Nederland geldt sinds 1 januari van dit jaar een verbod op de verkoop van vapes en e-liquids met een smaak, zoals cola, perzik, suikerspin of mango. Alleen de smaak van tabak is toegestaan. Op die manier probeert de overheid het gebruik onder jongeren terug te dringen.
Toch zijn de producten met smaak op allerlei manieren verkrijgbaar. Zo zijn er verschillende Telegram-kanalen waar vapes en e-liquids met verschillende smaken worden aangeboden. Maar ook in bepaalde winkels zijn de producten dus nog steeds te koop.
'Het is dweilen met de kraan open'
Volgens voorzitter Emil 't Hart van de branchevereniging voor onafhankelijke verkopers van elektronische sigaretten houden de meeste gereguleerde tabaks- of speciaalzaken zich aan de wet. "Maar in sommige souvenirwinkels is het wel te krijgen", zegt hij tegen NU.nl. "Verder zijn er verkopers die vanuit huis hun producten aanbieden. Een appje en je kunt het komen ophalen."
En daarmee zet de illegale handel door. "Sterker nog, het wordt alleen maar groter. Jongeren bestellen alles online. Bovendien zijn er buitenlandse websites die zich richten op de Nederlandse markt. Het is dweilen met de kraan open."
Boetes kunnen oplopen tot 22.500 euro
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), die toezicht houdt op de naleving van de Tabaks- en rookwarenwet, laat weten dat de meeste bedrijven zich aan de regels houden.
"En anders treden we op. Wij zijn sinds het begin van dit verbod begonnen met het handhaven bij de bron: de producenten, importeurs en distributeurs. Daar kunnen we het snelst het meeste effect sorteren, door ervoor te zorgen dat er geen vapes met smaakjes meer in winkels terecht kunnen komen", zegt een woordvoerder.
De NVWA controleert ook bij winkels. Boetes kunnen oplopen tot 4.500 euro per merk vapes, met een maximum tot 22.500 euro als er overtredingen worden geconstateerd. Dit bedrag is in de Tabaks- en rookwarenwet vastgelegd en geldt ook voor winkels.
"En op sociale media en andere platforms maken wij melding van aanbod van vapes met smaakjes, zodat het platform deze kan verwijderen. De eerste resultaten van de inspecties worden binnenkort bekend."
'Alles doen om vape-epidemie te stoppen'
Eerder deze week luidden longartsen de noodklok over de gevaren van vapen voor jongeren. De Rookvrije Generatie, een initiatief van de Hartstichting, KWF Kankerbestrijding en Longfonds, vindt dat er alles aan gedaan moet worden om de zogenoemde vape-epidemie te stoppen.
"Het is natuurlijk schandalig dat sommige winkeliers zich niet aan de wet houden. Waar is het morele kompas van deze ondernemers?", vraagt directeur Károly Illy van Longfonds zich af. "De NVWA moet veel beter handhaven om te voorkomen dat deze spullen illegaal worden verkocht."
Illy meent dat er nog veel meer maatregelen nodig zijn om het vapen in te dammen. "De verbruiksbelasting kan omhoog, er moeten meer rookvrije en daarmee vapevrije plekken komen. Zorg verder voor zo min mogelijk verkooppunten en voor neutrale verpakkingen om vapen onaantrekkelijk te maken."
NUjij: Uitgelichte reacties