Duitse coalitie heeft Europa nodig

Het conflict tussen de Duitse zusterpartijen CDU – met bondskanselier Angela Merkel als boegbeeld – en de Beierse partij CSU – met Horst Seehofer, de minister van Binnenlandse Zaken – beleeft thans een adempauze. De Koalitionsstreit is voorlopig opgeschort. De Duitse pers spreekt over een Galgenfrist, uitstel van executie.

Angela Merkel heeft twee weken de tijd om een Europese oplossing voor het vraagstuk van de ongecontroleerde instroom van asielzoekers en arbeidsmigranten te vinden. Donderdag en vrijdag vergadert de Europese Raad, de regeringsleiders van de 28 lidstaten van de Europese Unie. Hier wordt de koers van de EU bepaald. Daarom is het voor Merkel van levensbelang dat de regeringsleiders het eens worden over de noodzakelijke veranderingen binnen het Europese asielbeleid.

geen compromis

Horst Seehofer kondigde afgelopen week aan dat hij geen compromis zal accepteren. De Europese oplossing voor de problemen rond immigratie en asiel mag niet achterblijven bij de oplossing die zijn partij voorstelt.

Of de soep inderdaad zo heet zal worden gegeten als ze wordt opgediend, valt nog te bezien. Toch is de besliste toon van de kant van de CSU duidelijk en is de wil in München om de grenscontroles aan de Europese buitengrenzen grondig te herzien, zeer serieus te nemen. De Europese Raad zal met concrete maatregelen moeten komen. Anders dreigt het gevaar van een regeringscrisis in Duitsland. En dan is de kans groot dat andere landen binnen de EU van de impasse misbruik maken en een eigen politieke lijn gaan volgen. Van de Europese eenheid blijft dan weinig over.

buiten de poort

In het plan van minister Seehofer vindt de controle van degene die aan de poort van Europa klopt om binnengelaten te worden, voortaan buiten de poort plaats. Dat voorkomt dat het proces van beoordeling en eventuele uitzetting lang duurt en de suggestie meebrengt dat de asielzoeker aan het langste eind trekt en mag blijven.

Volgens Seehofer zullen asielzoekers die zich in een ander land eerder hebben laten registreren, bijvoorbeeld in Italië, niet tot een nieuwe bestemming, Duitsland bijvoorbeeld, worden toegelaten. Deze asielzoekers moeten terug naar het land van hun oorspronkelijke registratie. Met dit voorstel van Seehofer heeft Merkel zich inmiddels akkoord verklaard.

Kan Europa hieruit komen? Er bestaat tot op heden nauwelijks unanimiteit met betrekking tot het al of niet toelaten van asielzoekers. Het hoe en wat van de controle van de buitengrenzen van de EU is een enorm probleem. Sommige EU-landen, zoals Polen, hebben lange buitengrenzen. Hoe gaan deze landen de controle organiseren? Van de tachtig grensovergangen van Beieren alleen al zijn er nu maar drie met intensieve controle. Waar haalt Seehofer de benodigde grenspolitie en douanebeambten vandaan?

stap terug in de tijd

De Europese Unie is de grenscontrole ontwend. Het lijkt een grote stap terug in de tijd. Helaas moeten de 28 regeringsleiders ook onder ogen zien dat een gezamenlijk besluit over het probleem van de migratie met de sterk wisselende praktijk in de verschillende landen rekening moet houden. Er zal ruimte moeten blijven voor nationale varianten, zoals we die nu in de politiek van Oostenrijk zien. Tegelijkertijd zullen kernprincipes voor alle EU-landen geldigheid behouden.

Kan de EU de controle aan de buitengrenzen aan één land toevertrouwen en zorgen voor een fatsoenlijke behandeling van de migranten? Die vraag zal Horst Seehofer wel de nodige hoofdpijn bezorgen. Gezien het gemak waarmee Italië rond 2015 vele immigranten naar Zwitserland en Oostenrijk heeft doorgesluisd, zou een contingent degelijke en onomkoopbare Nederlandse marechaussees of vergelijkbare collega’s uit Denemarken, in Zuid-Italië wenselijk zijn.

Maar vermoedelijk is dit onrealistisch en moeten we eerder denken aan veilige opvangzones buiten Europa, zoals Seehofer en ook Tusk hebben gesuggereerd. Italië speelt in dit geheel een sleutelrol. Welke hulp van buiten zullen de Italianen accepteren? Premier Rutte heeft zijn hulp aangeboden, maar wat die hulp inhoudt, bleef vaag.

gezamenlijk perspectief

De komende twee weken, vooral tijdens de Europese top op 28 en 29 juni, moet duidelijk worden, tot hoever de Europese landen hun onderlinge samenwerking kunnen oprekken. Misschien is het mogelijk een gezamenlijk perspectief voor de komende vijf jaar te schetsen. Binnen dat perspectief zijn het vastleggen van concrete vormen van grenscontrole en het bepalen van een bovengrens aan het aantal op te nemen migranten essentieel. Of de ongeduldige Horst Seehofer daarmee uit de voeten kan, is vurig te hopen, maar zeer onzeker. <