Vlaams filmregisseur Guido Henderickx (82) overleden, bekend van ‘Verbrande Brug’ en ‘Moeder, waarom leven wij?’
De Vlaamse filmregisseur Guido Henderickx is overleden. In de jaren 1970 draaide hij films als ‘Verbrande Brug’ en ‘De proefkonijnen’. Voor de commerciële zender VTM maakte hij in 1993 de prestigereeks ‘Moeder, waarom leven wij?’. Henderickx werd 82 jaar.
Als filmmaker zet Guido Henderickx zijn eerste stappen bij het Antwerpse filmcollectief Fugitive Cinema. Met Robbe De Hert als spilfiguur willen zij vanaf midden jaren 1960 een alternatief geluid zijn in de Belgische filmwereld.
Samen met De Hert maakt Henderickx de kortfilms ‘S.O.S. Fonske’ in 1968 en ‘De dood van een sandwichman’ in 1972, twee sociaal geëngageerde documentaires in de geest van mei 68. Die laatste stelt de commerciële wanpraktijken in de wielersport aan de kaak in de nasleep van het plotse overlijden van wereldkampioen Jean-Pierre Monseré.
‘De dood van een sandwichman’ wordt vertoond op het Filmfestival van Cannes, maar geweerd van het kleine scherm. Pas wanneer de eindscène wordt gecensureerd waarin aasgieren het karkas van een dier kaalplukken, mag de documentaire op BRT.
Geen Vlaamse cinema
Met zijn eerste langspeelfilm ‘Verbrande brug’ zet Henderickx zich in 1975 resoluut af tegen het zogenaamde idioom van de traditionele Vlaamse film.
“Vlaamse film? Belgische film? Ik weet niet wat dat is”, zegt hij daarover in het VRT-programma Première. “Vlaamse film is vooral mooi beeldjes maken. Een rood bloempje op de voorgrond, een koeike op de achtergrond. En tussenin loopt er iemand verloren in beeld. Ik hoop dat ik dat niet maak. Dat heeft niets te maken met de situatie waarin we leven.”
‘Verbrande Brug’ speelt zich af tijdens een kermisweekend in de arbeiderswijk de Verbrande Brug in Grimbergen. Jan Decleir speelt er cafébaas Charel, een man die stottert en wordt uitgelachen. Doris Arden vertolkt zijn vrouw Monique, en heeft een buitenechtelijk kind met Fransman Louis. Wanneer die plots terugkeert, lopen de spanningen hoog op.
Bekijk: "Het is een vorm van pretentie om een langspeelfilm te willen maken voor een beperkte groep toeschouwers" zegt Guido Henderickx tijdens de opname van 'Verbrande Brug' in 1975:
Moeder, waarom leven wij?
Onder meer Jan Decleir, Peter Faber en Chris Lomme spelen in 1979 mee in zijn tweede langspeler ‘De proefkonijnen’. Die gaat over een ongeval in een chemische fabriek waardoor een giftige stof vrijkomt en er doden vallen. De film zal geen potten breken.
Met onder meer Arno Hintjens, Hilde Van Mieghem en Josse De Pauw draait hij in 1988 zijn derde film ‘Skin’. Volgens VPRO Cinema is het een “primaire, moderne cowboyfilm met rock-’n-rollmuziek rond het klassieke thema van macht tegen onmacht, begrip tegen onbegrip, jong tegen oud”. Het levert Henderickx een nominatie op voor de International Fantasy Film Award.
Bij het grote publiek zal Henderickx vooral doorbreken dankzij de dure prestigereeks ‘Moeder, waarom leven wij?’ op VTM in 1993. Het is een verfilming van het gelijknamige boek van Lode Zielens over een armoedig Antwerps dokwerkersgezin dat vlak voor de oorlog moeite heeft om te overleven. De serie is het debuut van actrice Marie Vinck en betekent ook de eerste belangrijke rol voor Koen De Bouw.
De miniserie doet het goed, al blijven fictiereeksen als ‘Wittekerke’ en ‘Familie’ het beter doen in de kijkcijfers. “Van mij mogen die soap-toestanden blijven bestaan, zolang er ook voor reeksen als ‘Moeder’ ruimte blijft”, zegt Henderickx in Het Belang van Limburg. “De dramatische en emotionele elementen in de roman van Zielens waren zo sterk, dat ik al na 20 pagina’s wist dat het een tv-reeks moest worden en geen film.”
De serie wordt dat jaar bekroond met de HA! van Humo. In 2006 volgt de minireeks ‘Koning van de Wereld’ op VTM, met onder meer laatstejaarsstudent Kevin Janssens. Die wordt ook in een bioscoopversie uitgebracht.
De donkere kant van mensen
In 1998 cast Henderickx debutante Natali Broods in zijn vierde film ‘S.’ over een jong meisje in een ontwricht gezin, met thema’s als kindermishandeling, prostitutie, zelfverminking en geile priesters. “Schandaal verzekerd”, schrijft de pers.
“We moeten niet doen alsof Vlaanderen een pretpark is”, zegt Henderickx in ‘De zevende dag’. “Hier loopt ook een Dutroux rond, dat gebeurt hier allemaal. We moeten niet altijd brave films maken. De donkere kant van mensen is er ook.”
Bekijk: "De kritiek vindt altijd wel iets over een Vlaamse film", zegt Guido Henderickx over zijn film 'S' in 1998.
Lesgeven om te overleven
In de periodes dat Henderickx niet met draaien bezig is, doceert hij filmregie aan het Brusselse Sint-Lucas.
“Ik geef les om te kunnen leven”, zegt hij in 1993 in Het Belang van Limburg. “Sommigen vinden dit een gemakkelijkheidsoplossing, maar les geven vergt verantwoordelijkheid en tijd. Andere regisseurs draaien reclamespots en videoclips. In Vlaanderen kun je als regisseur gewoon niet leven tenzij je heel veel grappige of ontspannende films als ‘Ad fundum’ en ‘Boys’ draait. Maar dat soort cinema ligt mij niet. Ik ga liever drie keer naar ‘The Piano’ kijken.”
In een talkshow op VRT Canvas praat Nic Balthazar in 2008 met filmdocenten en -makers Henderickx en Stijn Coninx over de filmopleidingen in Brussel. “Fien Troch, maakt die kunstfilms? Zij maakt gewoon goede films.”
Bekijk: "Sint-Lucas is meer een beroepsschool geworden", zegt Guido Henderickx in 2008.