Hoe Russen na 22/3 islamhaat zaaiden in het Nederlands
Russische trollen hebben Nederlandstalige tweets verspreid over de aanslagen van 22 maart, zo blijkt uit een onderzoek van de Nederlandse krant NRC. Aan die tweets voegden ze consequent anti-islamhashtags toe als #islamkills om zoveel mogelijk verdeeldheid te zaaien.
1. Wat hebben de Russische trollen precies gedaan?
22 maart 2016. Enkele uren nadat de eerste bom ontploft is in de vertrekhal van de luchthaven in Zaventem tweet het account @harrymagician_: "Pfff dit vindt ik verschikkelijk" (sic). De tweet wordt even later opgepikt door Russische trollen, die het zinnetje (inclusief dt-fout) beginnen te verspreiden. Alleen plakken zij er steeds een hashtag aan vast, die moslims in een slecht daglicht stelt. Zo voegt een zekere Jude Lambert (een nepaccount van een Russische trol, die zich op Twitter uitgeeft als een conservatieve Amerikaan) er #IslamIsTheProblem aan toe. Anderen gebruiken #IslamKills.
De Russiche trollen, die zelf geen Nederlands kennen, proberen zo in ons land een anti-islamitisch sentiment aan te wakkeren, zo lijkt het. Een ander nepaccount - onder de naam van Nick Luna, pakt bijvoorbeeld een tweet van een Vlaamse gebruiker over de aanslag en voegt er #IslamKills en #StopIslam aan toe. De Russische trollen zouden zo op de dag van de aanslagen hun anti-islamhashtags trending willen maken op Twitter.
De Russiche trollen, die zelf geen Nederlands kennen, proberen zo in ons land een anti-islamitisch sentiment aan te wakkeren
2. Hoe zijn de nepaccounts ontmaskerd?
De Nederlandse krant NRC Handelsblad kon de tweets identificeren in Amerikaanse gegevensdatabanken, die verwijderde nepaccounts van Russische trollen en hun tweets bijhouden. Op die manier kon de krant 940 tweets vinden van Russische trollen die in het Nederlands geschreven zijn en verspreid werden door 152 nepaccounts. Ook na de aanslagen in Brussel zouden de trollen volgens de krant in het Nederlands hebben getweet.
Alle accounts zijn verbonden aan het Internet Research Agency of IRA. Een gekende 'trollenfabriek' die geleid wordt door een vertrouweling van de Russische president Poetin. Tijdens het onderzoek naar de Russische inmenging bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 is het bedrijf op de radar gekomen van de Amerikaanse speciale aanklager Robert Mueller. Het IRA zou op grote schaal sociale media gebruikt hebben om die verkiezingen te beïnvloeden.
Lees ook: Inlichtingendiensten bereiden zich voor op mogelijke Russische inmenging tijdens verkiezingen
3. Waarom hebben de trollen tweets over de aanslagen verspreid?
In de eerste plaats lijkt het er dus op dat de Russische gebruikers achter de nepaccounts de aanslagen wilden recupereren om in ons land de publieke opinie zoveel mogelijk tegen moslims op te zetten. "De Russen doen dit soort zaken heel de tijd", zegt David Patrikarakos, die over propaganda via sociale media het boek War in 140 Characters heeft gepubliceerd. "Hun doel is in de eerste plaats om zoveel mogelijk verdeeldheid te zaaien binnen een land. Daarbij maakt het hen niet eens zoveel uit welke kant ze kiezen."
Russische trollen zijn op die manier al aan de haal gegaan met een aantal grote gebeurtenissen, die zich in Europa de laatste jaren hebben voorgedaan. Ook bij het brexitreferendum, de Catalaanse verkiezingen of andere terroristische aanslagen zijn trollen in hun pen gekropen om bestaande tweedracht te versterken.
"Bij het Catalaanse referendum stonden de trollen zowel aan de kant van de onafhankelijkheidsbeweging als aan die van de Spaanse overheid", voegt defensiespecialist Alexander Mattelaer (VUB, Egmont Instituut) eraan toe. "De bedoeling daar was om het conflict binnen Spanje zozeer te laten escaleren, dat het land verlamd raakt."
'Bij het Catalaanse referendum stonden de trollen zowel aan de kant van de onafhankelijkheidsbeweging als aan die van de centrale Spaanse overheid'
4. Wat is het effect dan van die tweets?
Op het eerste gezicht lijkt de invloed van de nepaccounts die gelinkt zijn aan het Russische bedrijf IRA nogal klein. De ruim 900 accounts, die in het Nederlands hebben getweet, zouden alles samen wel 250.000 volgers hebben, maar hun tweets zijn volgens het NRC nauwelijks gedeeld of gelezen. Ze zouden dus amper Belgen of Nederlanders hebben bereikt.
Heel anders is het dan weer bij de Engelstalige tweets die deze accounts produceren. Die krijgen vooral bij rechtse twittergebruikers in België en Nederland een hoop bijval. Ruim 6.000 Nederlandstalige twitteraars, gevolgd door ongeveer 9,5 miljoen mensen, hebben die tweets van de trollen gedeeld met hun volgers. Vaak gaan die tweets over de Amerikaanse verkiezingen, maar ook op berichten over immigratie of de islam wordt veel gereageerd.
"Binnen Europa is er dan ook geen enkel thema zo explosief als migratie of het vluchtelingendebat", zegt Mattelaer. "Het doel van de trollen is uiteindelijk om landen intern te ontwrichten. Aan de andere kant proberen ze EU-landen ook tegen elkaar op te zetten, zodat de EU als geheel geen beslissingen meer kan nemen."
5. Wat doet ons land om activiteiten van trollen tegen te gaan?
Volgens de Staatsveiligheid is er in ons land nog geen specifiek onderzoek gedaan naar de tweets. Maar in de aanloop naar de verkiezingen van volgend jaar, wordt er wel aan een plan gewerkt om op activiteiten van trollen te reageren.
De Staatsveiligheid werkt daarvoor samen met andere inlichtingendiensten, zoals de militaire dienst ADIV. Beide organisaties hebben onlangs ook een analysetool gekregen om sociale media makkelijker af te speuren en zijn ze ook qua personeel versterkt.
'EU-landen bereiden zich voor op meerdere soorten van buitenlandse inmenging'
"EU-landen bereiden zich voor op meerdere soorten van buitenlandse inmenging, zegt Patrikarakos. "Dat gaat dan van desinformatiecampagnes tot grootschalige cyberaanvallen. Zelfs als maar een fractie van de kiezers zich in het stemhokje laat beïnvloeden door valse berichten kan je bij nipte verkiezingen een gigantisch effect krijgen."
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
