Direct naar artikelinhoud
Reportage

Zo probeert deze organisatie de plasticsoep in Gent op te ruimen

Maarten Demeester van DOKANO toont ons een van de 'vuile hoekskes' van de Gentse dokken.Beeld Geert Braekers

'Een gratis kanovaart? Dan moet je op het water een emmer vuilnis verzamelen.' Het initiatief van het Gentse DOKANO past perfect in de laatste ecologische trend: plezier aan zwerfvuil koppelen. "In twee uur tijd haalden we 15 ton op, daaronder: hele zetels."

"We zijn onlangs op reis geweest in Baskenland, en op het strand sta je daar werkelijk de hele tijd tussen het plastic. Toen zagen we dit initiatief", zegt Geert, die aan het Gentse Dok Noord met zijn zoon een gratis kanovaart aanvangt. Uitgerust met grijparm, emmer en handschoen is er naast genieten nog een ander doel, een dat op het water ligt: de plasticsoep een kopje – of petfles – kleiner maken.

De plaag genaamd zwerfvuil is nu eenmaal overal. De initiatiefnemers van DOKANO merkten de ernst van het probleem in juni, toen ze samen met de milieuactivisten van Ecoprins een 'plastic attack' op het water organiseerden. "In twee uur tijd haalden we 1,5 ton op. Niet alleen plastic zakjes, soms ook hele zetels", zegt Maarten Demeester (35). "Grappige taferelen, maar tegelijk trieste conclusies."

Een van de betere conclusies die dag: dit initiatief leeft. "Al die bootjes en kano's in het water, dat was echt een heel fijne sfeer. We voelden meteen dat we daar iets meer mee moesten doen", zegt Demeester. Sinds kort is er op zondag aan Dok Noord, naast de gebruikelijke huurkano's, één gratis kano ter beschikking in ruil voor een emmer vuilnis. Reserveren is voor wie snel is, de komende drie zondagen zijn volgeboekt.

'In juni haalden we in twee uur tijd 15 ton uit het water. Niet alleen plastic zakjes, soms ook hele zetels'
Maarten Demeester, DOKANO

Trashlesstival

Geloof het of niet, zwerfvuil verzamelen is bon ton in groene kringen. Denk maar aan het fenomeen 'plogging' dat overwaaide uit het Hoge Noorden, de combinatie van joggen en zwerfvuil rapen. Of de Nederlandse backpacker Tijmen Sissing die op het internet een hit werd met zijn 'trashpacking'-video's, waarin hij aanzet om tijdens het reizen niet alleen te genieten, maar ook afval te ruimen. Al het zwerfvuil dat je opraapt, kan je per stuk laten bijhouden via de app Litterati. De teller voor België, dat op de zevende plaats prijkt op de wereldranking: 20.315 stuks.

Het resultaat van een kwartiertje 'troepvissen'. Normaal moet de emmer wel iets voller zitten om scheepsrecht af te dwingen.Beeld Geert Braekers

"Wat als mensen het gewoon leuk zouden vinden, net als voetbal?", stelde ook Rosa Leijdekkers (37) zich de vraag, wanneer mensen haar rare blikken of opmerkingen gaven bij het afval rapen. "Terwijl het gewoon iets normaals zou moeten zijn." Met haar community Trashless.earth probeert ze afvalactiviteiten te promoten – wat DOKANO doet, wordt er omschreven als 'troepvissen' – en er een sociaal gegeven van te maken. Dat resulteerde onlangs in het Trashlesstival in Amsterdam, een festival waar niet de artiest maar zwerfvuil de spotlights wegkaapt.

"Ik denk dat veel mensen beseffen dat het om een heel groot probleem gaat. Dat media die initiatieven oppikken is ook heel belangrijk", verklaart Leijdekkers de trend, al blijft het natuurlijk lastig om daar een getal op te plakken. Als je ziet dat het Trashlesstival 50 mensen verzamelde, weet je dat de grote massa nog steeds naar Pukkelpop gaat of de Gentse binnenwateren zonder grijparm te lijf gaat.

"Die acties zijn sympathiek en zeker nuttig, omdat ze sensibiliserend werken. Maar ze zullen het probleem van zwerfvuil niet oplossen", zegt Christof Delatter, die het afvalbeleid bij de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) coördineert. "Daarvoor zijn andere ingrepen nodig, waaronder veel meer preventie aan de bron." Ook daar beweegt er natuurlijk wat. Zo kregen de 'plastic attacks' aan supermarkten in juni – waarbij consumenten werden gewezen op het overmatige gebruik van kunststofverpakkingen – veel weerklank.

'Die acties zijn sympathiek en zeker nuttig, maar ze zullen niet het probleem van zwerfvuil oplossen'
Christof Delatter, VVSG

Gezonken grijparmen

"Natuurlijk gaat het hier om een habbekrats", zegt Maarten Demeester, die toegeeft dat het eerder om een signaalfunctie gaat. Maar wanneer hij ons even op afvaljacht meeneemt, moeten we toch even zoeken naar een plekje waar het vuil zich ophoopt. "Dat heb je natuurlijk als er al enkele kano's gepasseerd zijn", lacht hij. Want niet enkel de gratis kano kan een emmer meekrijgen, ook de betalende die een duit in het zakje willen doen. "Verrassend veel mensen betalen dus om vuilnis te rapen."

Opvallend trouwens hoe het zwerfvuilinitiatief mensen verbindt. Bootbewoners die de duim opsteken, maar ook de instanties die de vuilniskano een warm hart toedragen. Zo voorziet afvalintercommunale IVAGO de grijparmen. "Het enige probleem is dat die niet blijven drijven. Gezonken grijparmen zouden wel eens de nieuwe vervuiling kunnen worden", lacht Demeester.

Gezonken grijparmen
Beeld Geert Braekers