Umberto Eco anno nu: moord in Egyptisch woestijnklooster schokt Koptisch-Orthodoxe Kerk
Het is Umberto Eco’s De Naam van de Roos, maar anno nu en in een wel heel exotische setting. Bisschop Epiphanius, abt van het Sint Makarios-klooster in de Egyptische woestijn ten noorden van Caïro, werd 29 juli dood aangetroffen. Vermoord, klaarblijkelijk met een ijzeren staaf, met één enkele klap, midden in de nacht, in een deel van het klooster waar geen beveiligingscamera’s hangen.
Een onvoorstelbaar feit, in een van de meest eerbiedwaardige kloosters van de Koptisch-Orthodoxe Kerk, de bakermat van de woestijnvaders en de ascetisch-monastieke traditie. De kerk, waar zo’n 10 procent van de 100 miljoen Egyptenaren toe behoort, beleefde afgelopen eeuw een renaissance, maar overleeft nu moeizaam in een overwegend islamitisch land.
De verdenking van de monniken en de politie viel onmiddellijk op Isaiah, een monnik die een week eerder door paus Tawadros II, geestelijk leider van de Koptisch-Orthodoxe Kerk, uit zijn geestelijk ambt was gezet. Die schorsing zou, zo meldt persbureau AP, naar aanleiding zijn van gedrag dat ‘niet passend’ was voor een monnik.
Zelfmoord
De politie arresteerde afgelopen weekend na ondervraging van bijna 150 kloosterlingen nog een tweede monnik, Faltaos, die in het ziekenhuis lag nadat hij van de vierde verdieping van een van de kloostergebouwen was gevallen. Volgens ondervraagden omdat hij zelfmoord wilde plegen, volgens de politie door toedoen van wraakzuchtige aanhangers van de vermoorde Epiphanius. Isaiah en Faltaos waren, behalve goede vrienden, de leiders van een dissidente factie binnen het klooster die samenspande tegen de abt.
De moord op een abt in zijn eigen klooster, vermoedelijk gepleegd door een van zijn eigen monniken, heeft een schokgolf teweeg gebracht binnen en buiten de Koptisch-Orthodoxe Kerk. De zaak brengt volgens kenners ook interne tegenstellingen aan het licht die de kerk dreigen te splijten. Een stroming van jonge, eigengereide monniken uit vooral woestijnkloosters zoals het Makarios-klooster, lijken zich te keren tegen het gezag van paus Tawadros II.
Deze vaak hoogopgeleide nieuwelingen zien zichzelf als de ware hoeders van het oude, zuivere geloof. Tawadros voert juist een gematigde stroming aan die zich vooral richt op goede relaties met andere religies, in het bijzonder de Islam, en de Egyptische regering. De rebelse kloosters gaan steeds meer hun eigen gang, onder meer door de oprichting van moderne landbouwbedrijfjes, tot ergernis van de oude garde die bang is voor corruptie.
Kenners verwachten dan ook dat paus Tawadros de moord zal aangrijpen om de rebelse kloosters weer in het gareel te krijgen. De toelating van novicen (nieuwe monniken) is inmiddels een jaar opgeschort. Monniken die ‘illegale’ kloosters hebben opgezet worden geschorst en leken wordt gemaand geen financiële transacties met monniken aan te gaan. Als klap op de vuurpijl moeten de woestijnvaders binnen een maand hun socialmedia-accounts opheffen.