Theoloog Hans Geybels: ‘Evenwicht tussen kerk en staat kan in gevaar komen’
Vandaag stemt de Senaat over de herziening van een groot aantal artikels uit de grondwet. Een aantal burgers is bezorgd omtrent de ontwikkeling waarbij op termijn heel wat vrijheden (godsdienst, onderwijs, vereniging) onder druk komen te staan. Hans Geybels, docent aan de faculteit theologie en religiewetenschappen van de KU Leuven, treedt naar voor als woordvoerder.
Waarover maakt u zich zorgen?
Hans Geybels: “Ten aanzien van de erkende erediensten in ons land stelt de Belgische staat zich welwillend neutraal op. De staat erkent bepaalde erediensten en niet-confessionele organisaties. Die erkenning gaat gepaard met bijvoorbeeld de financiering van de wedden van de bedienaren van de eredienst en het waarborgen van het recht op religieuze of morele opvoeding in de scholen. Het onderwijs mag vrij georganiseerd worden. De welwillende opstelling van de Belgische staat maakt het mogelijk dat het fundamentele mensenrecht van godsdienstvrijheid in ons land actief beleefd kan worden. Voor bepaalde groepen volstaat dat blijkbaar niet langer en daarin schuilt volgens ons een groot gevaar. Die groepen hebben zich namelijk tot doel gesteld het begrip “laïciteit” in de grondwet op te nemen. Wij zijn bezorgd over de consequenties. Het is onnodig en gevaarlijk.”
Waarom is het gevaarlijk?
“Laïciteit impliceert dat het religieuze of levensbeschouwelijke uit het publiek domein, uit de res publica, verbannen wordt. Dat brengt de democratie zelf in gevaar. In een democratie trekt de overheid niet één religie of levensbeschouwing voor, maar garandeert zij dat diverse meningen aan bod kunnen komen. De overheid beschikt tevens over voldoende middelen om stromingen die met die diversiteit niet om kunnen gaan te penaliseren. Het is gevaarlijk omdat het concept laïciteit de welwillende neutraliteit van de Belgische staat ombuigt en de grote evenwichten tussen ‘kerk en staat’, schoolpact en godsdienstonderwijs enzovoort op de helling zet.”
Vanwaar komt dit debat aanwaaien?
“Sinds 2000 werden reeds verschillende wetsvoorstellen ingediend om de Grondwet in die richting te herzien. Andere wetsvoorstellen hadden tot doel de financiering van de erediensten af te schaffen en het godsdienstonderwijs buiten de lesuren te verbannen. In de voorbije maanden werden opnieuw wetsvoorstellen in die zin ingediend. Bepaalde groepen wensen ook dat laïciteit in de grondwet de basis zou worden voor afzonderlijke wetten. Daarbij denken zij aan het “koppelen van de financiering van de erediensten aan de maatschappelijke evolutie”, aan een veralgemeend verbod op religieuze symbolen uit alle plaatsen “waar de staat een functie heeft”, aan de herziening van de financiering van het godsdienstonderwijs of het afschaffen ervan in officiële scholen.”
Er moet omzichtig omgesprongen worden met dit begrip?
“In Europa en de andere Westerse landen zijn tussen Kerk en Staat evenwichten tot stand gekomen die het resultaat zijn van een duizendjarig proces van spanning en compromis. Uit dat eeuwenlange zoeken naar evenwicht zijn samenlevingen ontstaan met hun concepten van fundamentele vrijheden, maatschappelijke ordening en constitutionele rechtsorde. Er is geen enkele behoefte om de neutraliteit die de Belgische Staat momenteel aan de dag legt ten aanzien van de diverse erkende religies en levensbeschouwingen en de evenwichten die er uit voortvloeien te verstoren. Wij leven in een democratisch, verdraagzaam land, met grondwetsprincipes die richtinggevend zijn en wetten die orde, recht en niet-discriminatie garanderen. Waarom dat op de helling zetten?”