Van Hof van Plaisantie tot restaurant: Hof van Riemen is eeuwenoud

Het Hof van Riemen was oorspronkelijk een middeleeuws leengoed en bestond destijds wellicht uit een omwalde versterking met dienstgebouwen. “De oudste bekende eigenaar is Jan van ­Riemen, die in 1376 voor het eerst opduikt in de bronnen. Het verklaart de benaming ‘Hof van Riemen’. Jan van Riemen was als leenman afhankelijk van graaf van Vlaanderen Lodewijk van ­Male”, vertelt voorzitter van de Heistse heemkring Die Swane Rik Van de Broeck.

“Het Hof van Riemen is dan ook het oudste nog bestaande burgerlijke gebouw van Heist. Daarnaast duikt in de veertiende eeuw in de annalen van het Hof van Riemen de naam op van de familie Van Orshagen. Deze gerenommeerde Heistse schepenfamilie nam toen een deel van het leen Hof van Riemen over. De huidige straatnaam Orshagenstraat is van deze middeleeuwse familie afgeleid.” Verscheidene families waren er achtereenvolgens eigenaar van. In de loop van de zestiende eeuw werd vermoedelijk een nieuwe residentie in baksteen gebouwd.

Dat was grosso modo het gebouw dat vandaag nog bestaat. In die tijd was het Hof van Riemen 23 hectares groot en omvatte het verschillende gebouwen, het water rondom het Hof, akkerlanden, beemden, graaslanden en bossen. In 1641 werd het geheel omschreven als “een hoff mette omwateringhe, huijs van plaisantien, pachthoeven, stallen, schure, ovenbuere, hove ende messien”.

(lees verder onder de foto)

Hof van Playsantie

Later kregen telgen van de adellijke families Colibrant uit Lier en Roelofs uit het Leuvense het Hof van Riemen in bezit. Het Hof evolueerde naar een Hof van Plaisantie. Dit wil zeggen dat het werd verbouwd tot een buitenverblijf. De eigenaars verbleven er hoofdzakelijk tijdens de zomer. In de zeventiende eeuw werd het huidige poortgebouw met een duiventil opgetrokken.

In de zestiende eeuw kwam het Hof van Riemen in handen van de familie De Cuypere. In 1666 verkocht Jacques de Cuypere het Hof van Riemen aan Peter De Moor. “Deze laatste was pas aangesteld als schout van Heist-op-den-Berg. Schout de Moor was een groot kunstliefhebber en bezat een kostbare kunstcollectie.”

(lees verder onder de foto)

Pronkkamer

Wellicht is deze Peter De Moor de opdrachtgever geweest van hét pronkstuk van dit Hof van Riemen. “In de zogenaamde Blauwe Kamer, de officiële ontvangstkamer, zijn in het plafond in barokke stijl twee schilderijen met mythologische taferelen verwerkt. Het eerste schilderij beeldt Saturnus met een slapend kind uit. Het tweede en grotere schilderij toont ons Hercules in gevecht met het negenkoppige slangachtige wezen Hydra”, weet Rik Van den Broeck te vertellen. De rood-zwarte gebakken tegelvloeren in de pronkkamer en de kelder dateren uit die tijd. In de loop van de achttiende eeuw werd het goed opnieuw een gewoon pachthof. Het had dus veel van zijn aanzien verloren.

Op verschillende historische kaarten is het Hof van Riemen duidelijk te zien. De kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) geeft de ‘Cense de Riemen’ weer als enkele losstaande gebouwen met moestuintjes binnen een rechthoekige omgrachting, die vanaf de latere Orshagenstraat toegankelijk is via een brug. Een dubbele dreef leidde naar de dorpskern. De kaart van ­Vandermaelen uit 1850 vermeldt het Hof van Riemen als een ‘Ancien Château’ binnen een gracht met een opening langs de noordzijde. De omgeving bestond er nog steeds uit landbouwgronden en loofbos.

(lees verder onder de foto)

Restauratie

Doorheen de tijd veranderde het Hof nog talrijke keren van eigenaar. “In 1937 kocht geneesheer I.J. van der Ghinst het Hof en liet er restauratiewerken uitvoeren. Tien jaar later werden grondigere, historiserende werkzaamheden uitgevoerd naar ontwerp van de Brusselse architect A. Pompe en kreeg het huis een zadeldak met dakvensters”, zegt Rik Van den Broeck.

In 1976 werden bij Koninklijk Besluit het woonhuis met de toegangspoort en de brug als monument geklasseerd. De omgeving kreeg een bescherming als landschap. “In 1980 werd het Hof van Riemen onteigend en kwam het volledig in handen van het gemeentebestuur. Aanvankelijk was het de bedoeling om er een cultureel centrum van te maken. De commissie voor Monumenten en Landschappen wees dit voorstel echter af. Een nieuwe bestemming zoeken, was dus noodzakelijk. In het midden van de jaren 90 van de vorige eeuw werd het Hof van Riemen onder impuls van het gemeentebestuur in samenwerking met de vzw Hof ter Riemen en de heemkring Die Swane grondig gerestaureerd”, vertelt Rik Van den Broeck tevreden.

Nieuwe bestemming

Tegenwoordig is het Hof te bereiken via een gemetste brug met toegangspoort. Onmiddellijk rechts bevindt zich het hoofdgebouw dat doorheen de tijd dus fel is verbouwd. Het geheel kreeg een nieuwe bestemming. “Er werd een restaurant in ondergebracht. Het gelijkvloers hiervan bevat vier stijlkamers met de prachtige plafondschilderingen. Hier en in de vergaderzalen konden de bezoekers de sfeer opsnuiven van vroegere tijden. Talrijke andere culturele activiteiten vonden er plaats, met onder andere in 2006 het klank- en lichtspel het Geheim van Riemen”, eindigt Rik Van den Broeck.

Het was er inderdaad erg aangenaam vertoeven, maar nu moet de gemeente dus op zoek naar een nieuwe bestemming of uitbater.

Belangrijke data

1314 - Oudste geschreven vermelding van de familie van Riemen

1666 - Verkoop aan Peter De Moor

1976 - Bescherming als monument

1980 - Aankoop door de gemeente

2018 - Sluiting van het restaurant (savc)