plusartikels
Federale regering
Wie kan minister worden in de regering-De Wever?
© Nick Somers
Het regeerakkoord ligt er. Maar wie zal het uitvoeren? Een vooruitblik op de casting van de regering-De Wever.
“Bartje premier”, klonk het triomfantelijk op verkiezingsavond. 236 dagen later is die leuze bewaarheid. Na jaren burgemeesterschap en partijvoorzitterschap is Bart De Wever (N-VA) premier van België. Arizona ziet het levenslicht na de op twee na langste formatie van ons land. De laatste knoop om te ontwarren is de casting: wie zal het regeerakkoord uitvoeren? En met welke bevoegdheid? Ook dat is voer voor de partijvoorzitters. In volgorde van de grootte in het parlement kunnen de partijvoorzitters portefeuilles claimen. Aan hen om dan in eigen rangen de geschikte persoon naar voren te schuiven. Een overzicht.
N-VA
De N-VA mag de meeste ministers leveren. Behalve de premier krijgt ze allicht drie portefeuilles. Gewezen minister-president Jan Jambon (N-VA) wordt genoemd als vicepremier, in combinatie met Binnenlandse Zaken, zoals het geval was in de regering-Michel. Maar het is niet uitgesloten dat Jambon straks partijvoorzitter wordt. Nu al nam hij die rol de facto op als hoofdonderhandelaar van zijn partij, terwijl De Wever als formateur het compromis moest smeden.
Theo Francken lijkt een zekerheid. Al geruime tijd solliciteert hij openlijk voor het ambt van minister van Defensie, getuige zijn interviews, berichten op sociale media en tussenkomsten in de Kamer. Tijdens de onderhandelingen meldde hij al eens dolenthousiast dat er een akkoord was over defensie – tot ongenoegen van formateur De Wever.
Naast Francken maakte Sander Loones tijdens de onderhandelingen deel uit van de N-VA-backoffice. Staatshervorming is zijn dada. Maar of er voor een staatshervormer plek is in de regering, is onduidelijk. Al langer circuleert de piste om hem op een zijspoor te zetten en ‘regeringscommissaris’ te maken, om zo een staatshervorming voor te bereiden. Maar op de nieuwjaarsreceptie van de partij zetten velen er hun geld op in dat hij partijvoorzitter wordt.
Nog zo’n onduidelijkheid bestaat er over het lot van Johan Van Overtveldt. Een overplaatsing van het Europees Parlement naar de federale regering, zoals in 2014, behoort tot de opties. Binnen de partij geldt hij als een autoriteit op financiën, een van de cruciale onderdelen van De Wevers regeerakkoord.
Een andere naam die te horen valt in N-VA-kringen is die van Maaike De Vreese. Een poulain van Francken, met expertise in asiel en migratie. Als West-Vlaamse vult ze de puzzel van de Vlaams-nationalisten mooi aan. De partij snakt in West-Vlaanderen naar een boegbeeld. Bovendien kan de N-VA het niet maken om alleen mannen de regering in te loodsen.
Nog in de gaten te houden: Anneleen Van Bossuyt. Het Kamerlid is na de tumultueuze formatie in Gent in haar partij enorm in achting gestegen. Tijdens linkse betogingen tegen beleidsdeelname van de N-VA was zij de kop van Jut. Haar houding is De Wever niet ontgaan. “Van ongeziene klasse”, oordeelde hij. Een ministersambt tot 2029 zou haar de zichtbaarheid kunnen geven om in 2030 een krachttoer te verwezenlijken in de Arteveldestad. Al zien sommige N-VA’ers haar ook wel zitten als partijvoorzitter.
Vooruit
Vooruit-voorzitter Conner Rousseau past voor een ministerspost. Hij blijft liever aan het roer van zijn partij. Zo komt Frank Vandenbroucke in beeld om zichzelf op te volgen als vicepremier. Of hij dat opnieuw kan combineren met Volksgezondheid, is onduidelijk. In Franstalige hoek aast ook Les Engagés op die bevoegdheid.
De socialisten hebben recht op twee ministers. Voor die nummer twee circuleren wilde geruchten. Zo wordt gespind over een overstap van Melissa Depraeterevan de Vlaamse naar de federale regering. Al moet dat met een korrel zout worden genomen. Voor de publieke perceptie is het een enorm risico om de populaire Depraetere al na vier maanden van post te laten verwisselen. In de Krant van West-Vlaanderen ontkent ze alvast.
Een andere piste is een wit konijn. Vier jaar nadat Rousseau Vandenbroucke weer de Belgische politiek in heeft getrokken met de woorden “he’s back bitches”, heeft hij misschien zo’n nieuwe stunt in gedachten? Met ministers en een voorzitter uit alle provincies behalve Limburg, zou een Limburgs wit konijn niet onlogisch zijn.
CD&V
De casting van CD&V lijkt heel helder. Voorzitter Sammy Mahdi maakt geen aanstalten om in de regering te stappen. Hij heeft zijn zinnen gezet op verkiezingswinst als partijvoorzitter in 2029, maakte hij recent duidelijk op de nationale nieuwjaarsreceptie.
Annelies Verlinden, in de regering-De Croo minister van Binnenlandse Zaken, lijkt zo goed als zeker van een rentree in de federale regering. Als co-onderhandelaar bouwde ze mee aan het nieuwe regeerakkoord. Al wordt het allicht geen tweede termijn op Binnenlandse Zaken. De kans is klein dat de kleinste partij van het gezelschap aanspraak maakt op zo’n zware portefeuille. Georges-Louis Bouchez (MR) loopt er als voorzitter van de grootste Franstalige partij wel warm voor. Verlinden geeft zelf aan voor veel open te staan. Al stuwt haar profiel als juriste haar wel richting Justitie.
Eenzelfde verhaal voor Vincent Van Peteghem. Ook hij behoort tot de absolute vertrouwelingen van Mahdi. “Mister staatsbon” wist zich in Vivaldi goed te profileren op financiën. Maar voor een verlenging als minister van Financiën zet Bouchez zijn voet. “Ik zorg er persoonlijk voor dat jij geen minister van Financiën meer wordt”, schreeuwde hij in een woede-uitbarsting op een avondlijke onderhandeling.
Met magerdere portefeuilles wordt het getouwtrek tussen Verlinden en Van Peteghem over het vicepremierschap allicht een extra bezorgdheid voor Mahdi. Van Peteghem zou zijn zitje in het kernkabinet graag behouden. Maar met Verlinden ligt een serieuze kaper op de kust. Zij klopte hem niet alleen in stemmen in een meer uitdagende kieskring, maar zou weleens de enige vrouw kunnen worden in een volgend kernkabinet. De kaarten liggen voor haar dus gunstiger.
MR
Aangezien het Georges-Louis Bouchez was die alle partijvoorzitters uitnodigde om zelf in de regering te stappen, gaan we ervan uit dat hij kandidaat-minister is. Als hoogste in de pikorde van de partij ligt hij meteen op kop voor het vicepremierschap. In de geruchtenmolen der postjes valt te horen dat hij zichzelf wel als minister van Binnenlandse Zaken ziet. Maar tegelijk kijkt Bouchez de kat uit de boom. Als niemand van de andere partijvoorzitters springt, zal ook hij aarzelen om minister te worden.
Tijdens de onderhandelingen toonde David Clarinval zich een trouwe compagnon van Bouchez. In Vivaldi was hij nog vicepremier. Als Bouchez niet springt, ligt die post nog altijd binnen handbereik – met welke bevoegdheid erbij is onduidelijk.
De Walen kijken uit naar wat met hun populairste politica, Sophie Wilmès, zal gebeuren. Het stemmenkanon zit momenteel in het Europees Parlement. Met haar verzoenende stijl vormt ze zowat de antipode van de MR-voorzitter. Net daardoor botst het soms tussen de twee. Enkele weken geleden floot ze Bouchez terug in een zeldzaam interview op televisie. De combinatie vicepremier en voorzitter gaat niet, klonk het. Bovendien was ze niet te spreken over hoe Bouchez lijsttrekkers van het uiterst rechtse Chez Nous zonder interne consultatie een MR-partijkaart had aangeboden. Het lijkt niet meteen een sollicitatie voor een regeringsfunctie. Bovendien geeft ze aan tevreden te zijn in het Europees halfrond.
De MR heeft recht op vier ministers. Voor een vierde ministerspost wordt onder meer Julie Taton genoemd. Met het ministerschap kan de populaire ex-presentatrice een ongemakkelijk domicilie-verhaal doen vergeten. De ex-miss België stond tweede op de lijst van Bouchezs Mons en Mieux, maar omdat ze niet gedomicilieerd raakte in Bergen, moest ze vervangen worden.
Zijn ook beschikbaar: de gebroeders Michel. Charles Michel is sinds kort geen voorzitter meer van de Europese Raad en beschikt over een breed internationaal netwerk. Broer Mathieu Michel was in de regering-De Croo nog staatssecretaris. Ook zijn lot is onduidelijk. Voorts is het uitkijken naar de plannen met Bernard Quintin. Hij werd pas in de verlengingen van de regering-De Croo in lopende zaken minister van Buitenlandse Zaken. Of hij kan blijven zitten, ligt in handen van Bouchez.
Les Engagés
Voor de Franstalige centristen van Les Engagés liggen drie ministersposten in het verschiet. Voorzitter Maxime Prévot is niet vies van een post in de regering en het vicepremierschap. Al impliceert die keuze dat de partij een succesvolle voorzitter verliest en Namen een populaire burgemeester. Voor zijn beslissing zal hij in de gaten houden of Bouchez zichzelf minister maakt.
Vanessa Matz vergezelde Prévot tijdens de onderhandelingen. De vertrouwelinge van Prévot is ook fractieleider in de Kamer en maakt zo grote kans op een van de drie toebedeelde ministersposten. Nog een naam om in de gaten te houden is die van Jean-Luc Crucke, Kamerlid en nationaal ondervoorzitter.
Quid staatssecretarissen?
Soberheid wordt de mantra van de regering-De Wever. Daarvoor wordt ook naar het politiek personeel gekeken – bij voorkeur geen staatssecretarissen dus. In de begrotingstabellen geeft De Wever alvast aan 30 procent te willen besparen op de eigen werkzaamheden. Daardoor lijkt de financiële marge klein. Tegelijk gelden staatssecretarissen als handige pasmunt op het einde van onderhandelingen, als een partij zich onderbedeeld voelt, bijvoorbeeld. Bovendien kan een extra zitje aan tafel partijen overtuigen om zich inhoudelijk inschikkelijker op te stellen.
