‘Een zware inschattingsfout’, zo omschreef minister Steven Vandeput (N-VA) het feit dat de studies van Lockheed Martin over een mogelijke verlenging van de levensduur van de F-16’s niet tot bij hem geraakt waren. Maar eerder dan op een inschattingsfout, lijkt het erop dat verschillende militairen, onder wie de chef van de luchtmacht, Frederik Vansina, bewust geoordeeld hebben dat Vandeput niet ingelicht diende te worden. Dat kan afgeleid worden uit mailverkeer binnen het leger waarvan de inhoud gisteren De Standaard bereikte.

Niet alleen had Vansina zenuwachtig naar Lockheed Martin gebeld om te horen welke studie ze aan het uitvoeren waren, maar eens de studie er begin 2017 was, moest ze intern blijven. Zo krijgt een medewerker die een presentatie voorbereidt over het dossier de volgende instructie: ‘Gelieve de slide met de cijfers over de langere levensduur niet te gebruiken. Het aankoopprogramma zit in een cruciale fase nu. We willen dit gevoelige moment niet verstoren.’

Gelekte informatie

Voor de tweede dag op rij werd Vandeput zo geconfronteerd met gelekte informatie, die een serene afhandeling van de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen ­bemoeilijkt. Vansina zette gisteren tijdelijk een stap opzij. Met hem nog drie andere militairen, onder wie kolonel Harold Van Pee, die het vervangingsdossier leidt. Van Pee geeft toe dat hij op de hoogte was van de studie. Maar hij vindt niet dat hij een fout heeft begaan. ‘Die studie vertelt niets nieuws. Die is overroepen. Je kunt een oldtimer ook honderd jaar langer laten rijden. De vraag is wat je nog effectief met die F-16’s kunt doen.’

Volgens Van Pee was er dus geen kwestie van kwaad opzet. Een verlenging van de levensduur van de F-16’s met 6 à 7 jaar was al in 2015 onderzocht op vraag van de regering. De optie werd toen begroot op 2,2 miljard euro en werd afgeschreven omdat ze veel risicovoller geacht werd dan de aankoop van nieuwe toestellen. Het nieuwe onderzoek van Lockheed Martin bood vanuit die logica weinig meerwaarde. De vraag blijft dan wel waarom die studie toch moest worden afgeschermd voor de buitenwereld, zelfs voor de minister. Een audit moet uitklaren of er inderdaad louter sprake is van een ernstige inschattingsfout of erger, manipulatie of een doofpot. De resultaten daarvan worden na de paasvakantie verwacht.

Minister beschadigd

Ondertussen blijft premier Charles Michel (MR) Vandeput steunen. Dat zal hij vandaag ook verklaren in de Kamer. Ook N-VA-voorzitter Bart De Wever (N-VA) valt zijn minister niet af. Al gaf hij gisteren op Terzake toe dat Vandeput beschadigd is. Ook voorspelt De Wever een ‘serieuze crisis’ tussen het leger en het kabinet ‘als het zo is dat het rapport de minister sowieso had moeten bereiken, maar men ervoor koos om dat niet te laten gebeuren’. ‘En dan zal de minister ofwel die crisis te lijf moeten gaan, ofwel zullen verantwoordelijkheden moeten worden aangeduid binnen de regering.’

De vraag blijft wie allemaal van de studie wist. Volgens verschillende bronnen was ook Claude Van de Voorde, de voormalige kabinetschef van Vandeput, op de hoogte. Maar voorlopig duikt zijn naam nergens op. Van de Voorde zelf was gisteren niet bereikbaar voor commentaar.