Wat betekent een ‘No Deal’-exit voor het openbare leven in het Verenigd Koninkrijk?

Een overzicht van te verwachten gevolgen voor de Britse economie en het openbare leven in het Verenigd Koninkrijk bij een ‘No Deal’-exit uit de Europese Unie: 

Bankensector

Banken en verzekeraars hebben lang geleden reeds in het diepe geheim noodplannen gemaakt. De verwachte exodus is uitgebleven, maar dat kan nog veranderen na een chaotische scheiding tussen de blokken. De Zwiterse bank UBS heeft al gezegd veel van haar activiteiten naar Frankfurt te zullen verhuizen. Ook Goldman Sachs flirt met Frankfurt, terwijl JP Morgan werknemers verspreidt over verschillende financiële steden binnen de EU. HSBC heeft nieuwe kantoren geopend in Parijs. Deze activiteiten hebben ertoe bijgedragen dat Londen de eerste plaats op de lijst van belangrijkste financiële steden is kwijtgeraakt aan rivaal New York.

Handel

Bij een akkoordloos uittreden zal het Verenigd Koninkrijk terugvallen op de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), en zijn zetel, opgegeven bij toetreding tot de Europese Economische Gemeenschap (EEG), in deze organisatie weer innemen. Volgens brexiteers is dit een donzig landingskussen, maar het is onwaarschijnlijk dat de Britten binnen een half jaar tarieven en quota met alle andere leden overeenkomen. Voor de Britten, zo zei WTO-baas Roberto Azevedo op de BBC-radio, ‘niet het einde van de wereld, maar ook geen makkie’. De handel met andere Europese landen zal sowieso duurder en trager worden.

Autobranche

Lang hoopten de brexiteers dat Duitsland, onder druk van BMW, Mercedes en Volkswagen, een goed handelsakkoord zou nastreven. De Duitse automakers hebben inderdaad actie ondernomen, maar anders dan verwacht. BMW zal de Mini-fabriek in Oxford na 29 maart een maand stilleggen, omdat het niet het risico wil lopen dat het na No Deal zonder onderdelen komt te zitten. Eerder al had Jaguar Land Rover tijdelijk een driedaagse werkweek ingevoerd, wat volgens de bedrijfsleiding mede te maken heeft met de ‘Brexit-chaos’. Honda, Toyota en Nissan hebben Brexit-waarschuwingen doen uitvaardigen. Produceren in Slowakije is een optie.

Wonen

Na een No Deal zullen de huizenprijzen in Londen, zo beweerde Mark Carney eind augustus, in drie jaar tijd met dertig procent dalen. Bij het schetsen van dit scenario baseerde de bankgouverneur zich op de recessie van 2008-2009, toen werkloosheid en verhoging van de rente bijdroegen aan de crash. Brexiteers zien de waarschuwing als een vervolg op Project Fear 2.0. Ze wijzen erop dat de huizenprijzen na het referendum, anders dan verwacht, slechts lichtjes zijn gedaald en dat de commerciële vastgoedmarkt draait als nooit tevoren. Een val van de huizenprijzen is goed nieuws voor huurders die maar geen woning kunnen kopen.

Voeding

De Britse regering is een bewindsman rijker. Als Staatssecretaris voor Voedselvoorraden moet David Rutley erop toezien dat de eilandbewoners na een No Deal niet verhongeren. Een flink deel van het Britse eten, zelfs het Full English, komt uit het buitenland en vertraging aan de grens zal voorraden doen slinken. De voedselexport (waarde: 13 miljard pond) loopt ook gevaar. Volgens de boerenbond kan er een half jaar lang amper vlees geëxporteerd worden, omdat Europese inspecteurs bij de 6.000 Britse slachterijen langs moeten. Omdat de regels nu hetzelfde zijn kan Brussel Britse producten tijdelijk gedogen, maar of het daar voor voelt?

Studeren

Brexit is de grootste uitdaging voor het hoger onderwijs in het Verenigd Koninkrijk, volgens de voorzitter van de University and College Union, een vakbond met honderdduizend leden. Er staat veel op het spel, temeer omdat het eiland met Oxford en Cambridge de beste universiteiten heeft. Een No Deal zal, zo is de vrees, leiden tot beperkte toegang tot onderzoeksfondsen (zoals het Horizon 2020-project) en een brain drain, terwijl Europese studenten in een limbo zullen belanden. De Britse regering heeft verzekerd niets te veranderen aan de financiering van het populaire Erasmus-studieprogramma.

Gezondheidszorg

Voornaamste zorg van Britse ziekenhuizen en apotheken is of de medicijnkasten gevuld blijven. Daarnaast dreigt er een tekort aan mensen die de pillen moeten toedienen. Sinds de stemming over Brexit is de werving van het aantal verpleegkundigen uit de EU reeds met 92 procent gedaald. Na Brexit zal het nog moeilijker worden om vacatures te vullen. Brexiteers hopen dat de nationale gezondheidsdienst NHS een exportproduct wordt, bestemd voor landen als India. Tegelijkertijd vrezen critici dat delen naar Amerikaanse investeerders gaan. Of de beloofde 350 miljoen pond per week, de bruto Britse EU-bijdrage, naar de NHS komt, is niet zeker.

Reizen

Een tastbaar voordeel van Brexit is de terugkeer van de donkerblauwe paspoorten. Nadeel is dat er na 29 maart misschien geen vliegtuigen meer zullen opstijgen richting continentaal Europa. De Europese vlieglicenties zullen immers niet meer automatisch geldig zijn. Londen heeft al gezegd dat Europese toestellen gewoon mogen blijven landen op Britse bodem. Europeanen hoeven geen visum te hebben voor een tijdelijk bezoek, maar moeten wel rekenen op langere rijen bij de Non EU-poortjes. Britse eigenaren van huisdieren moeten rekening houden met vier maanden quarantaine als ze met kat of hond naar het vasteland reizen.

Communiceren

Toen Theresa May zei dat het VK geen deel zal uitmaken van de Europese digitale markt, werd gevreesd voor hoge rekeningen voor Britten die tijdens vakantie hun mobieltje gebruiken. Dat blijkt mee te vallen: de Britse regering is met de grote telecombedrijven (Vodafone, 02 en Three) overeengekomen dat Britten hun belbundel ook op het vasteland kunnen blijven gebruiken. Minder geluk hebben liefhebbers van Netflix. Bij een No Deal zullen Britten, zo heeft Brussel gedreigd, tijdens hun verblijf in landen van de Europese Unie niet in staat zijn om sommige Britse series te zien op deze populaire zender.

Besturen

Bij een No Deal komt er een nieuwe variant van ‘I want my money back’. Brussel kan dan, in de woorden van Boris Johnson, ‘fluiten’ naar de 44 miljard euro, of in elk geval een deel ervan, die de Britten zouden betalen. Het zal zorgen voor een flink gat in de Europese begroting en voor een vijandige sfeer. Een groot probleem blijft de Ierse grens, al hebben de brexiteers aangegeven in geen geval douanepoortjes neer te zullen zetten. Zo’n grens zal voor onrust zorgen op het groene eiland en kan zelfs leiden tot een herenigingsreferendum. Het eurogezinde Schotland krijgt wellicht een tweede onafhankelijkheidsreferendum.

Visserij

Dat de Falklands tegen Brexit stemden, is logisch. De Zuidatlantische eilanden krijgen financiële steun vanuit Brussel, voelen zich beschermd als deel van een machtsblok en een groot deel van de export – vis vooral – gaat naar Europese landen. Lijden zal ook de Spaanse havenstad Vigo waar de vis aan land komt en wordt verwerkt. De hoop dat de Britten en Spanjaarden een aparte overeenkomst sluiten, stuit op een ander pijnpunt: Gibraltar. Madrid dreigt ‘de Rots’ en haar rijke bewoners isoleren.

Dit is een aangepaste versie van een in september 2018 verschenen verhaal.