Cultureel-erfgoedsector: "Te lang gewacht om onze stem te laten horen"
De Vlaamse musea, archieven en erfgoedorganisaties voelen zich gepasseerd op het vlak van subsidies. Een actie voor de deur van het kabinet van Sven Gatz (Open Vld) moet de cultuurminister aanzetten om eindelijk met de nodige centen over de brug te komen.
"Een rechtvaardige vraag", vond toenmalig cultuurminister Joke Schauvliege (CD&V) toen de Vlaamse museumdirecteuren iets meer dan drie jaar geleden voor haar deur om een verdubbeling van hun subsidies kwamen vragen. De musea en bij uitbreiding de volledige cultureel-erfgoedsector was immers al decennia historisch onderbedeeld wanneer het over subsidies ging. Een hoopgevend signaal, dachten de actievoerders toen. Maar bij de eerstvolgende subsidieronde, amper een paar maanden later, was van extra centen geen spoor. Integendeel zelfs. De musea en erfgoedinstellingen kregen een besparing van 4 procent in de maag gesplitst.
En dus trekken ze maandag opnieuw naar Brussel. Naar een andere cultuurminister, maar met dezelfde vraag om extra middelen. "Uit alle onderzoeken blijkt dat erfgoedactiviteiten met ruime voorsprong de populairste culturele activiteiten zijn", zegt Patrick Allegaert, voorzitter van Overleg Cultureel Erfgoed vzw. "En toch moeten we het in vergelijking met de andere cultuursectoren met veel minder subsidies doen." Een kloof die historisch is gegroeid. Allegaert: "We hebben te lang gewacht om onze stem te laten horen. En in tegenstelling tot bijvoorbeeld de podiumkunsten is onze sector gewoon minder mediageniek. Een bekende acteur die actievoert, haalt alle kranten. Voor ons is dat veel moeilijker."
'Een bekende acteur die actievoert, haalt alle kranten. Voor ons is dat veel moeilijker'
Broodnodige digitalisering
De gevolgen daarvan laten zich steeds nadrukkelijker voelen. Bij het AMSAB bijvoorbeeld, het Gentse erfgoedcentrum van sociaal, humanitair en ecologisch geëngageerde bewegingen. Daar is het personeelsbestand bij gebrek aan middelen de voorbije zes jaar teruggebracht van veertig naar dertig werknemers. Een papierrestaurateur is er daardoor niet meer in dienst. Dat maakt dat de 19de-eeuwse papieren die in het archief zitten, langzaam maar zeker vergaan. Ook personeel voor de broodnodige digitalisering is er niet voldoende.
"De tijd dringt", zegt directeur Geert Van Goethem. "Digitale bestanden van meer dan tien jaar oud zijn stilaan moeilijk te raadplegen. Die moeten we dus op een andere manier zien te bewaren, maar daar hebben we op dit moment de mensen niet voor." Niet alleen is de collectie van het AMSAB aan verval onderhevig, ook aangroeien doet ze veel minder snel dan voorheen. "Omdat dat alweer iets is waar je mankracht voor nodig hebt", zegt Van Goethem. "Het vraagt tijd en moeite om organisaties ervan te overtuigen hun archief aan ons over te dragen."
Begrotingsbesprekingen
Ook het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen is maandag vertegenwoordigd in Brussel. "Omdat het belang van cultureel erfgoed niet kan worden overschat. Een Vlaanderen dat zichzelf serieus neemt moet daar gewoon voldoende middelen voor uittrekken." Dat die middelen er nu niet zijn, laat zich zowat overal in zijn museum voelen, vertelt De Baere. "Neem nu ons aankoopbudget. Wij hebben 200.000 euro ter beschikking. Een gelijkaardig museum in pakweg Wenen of Warschau heeft daarvoor 1 miljoen in kas. We hadden ook de kans om de expo rond Louise Bourgeois naar hier te halen. Dat zou ons 1 miljoen kosten, internationaal gezien een koopje. Helaas hebben wij per expo maar 80.000 euro ter beschikking."
De hele sector is op dit moment goed voor een jaarlijkse subsidie van zowat 35 miljoen euro. En dat mag dus gerust wat meer zijn. Allegaert: "Een verdubbeling lijkt ons billijk." Ook minister Gatz heeft het, net als zijn voorganger, over een terechte vraag naar een inhaalbeweging. Maar net als bij die voorganger blijven harde garanties voorlopig uit. "De minister belooft zich in te spannen om extra middelen vrij te maken", klinkt het op het kabinet. "Maar of die er ook effectief komen hangt af van de begrotingsbesprekingen." En die staan pas in oktober volgend jaar op het programma.