"Het kan voor geen enkele Europese lidstaat een verrassing zijn dat Nederland kritisch is op de natuurherstelverordening", zei Van der Wal donderdagavond tijdens een debat over de Europese wet. "Nederland was als een van de weinige lidstaten zeer kritisch op het voorstel. Alle andere lidstaten waren behoorlijk enthousiast."
De wet verplicht alle lidstaten om herstelplannen voor hun natuur te maken. In 2030 moet voor een derde van de kwetsbare natuurgebieden herstelmaatregelen zijn genomen. Maar zover is het niet gekomen. Op initiatief van NSC en BBB heeft de Kamer het demissionaire kabinet gevraagd om in Brussel tegen het voorstel te stemmen.
Dat is gebeurd, mede in de veronderstelling dat de natuurwet toch wel een meerderheid zou krijgen. Maar ook Hongarije heeft zich op het allerlaatste moment bedacht, waardoor de plannen voorlopig van de baan zijn. Italië, Polen en Zweden waren al tegen.
Kabinet hoopt betrouwbare partner in EU te blijven
Van der Wal had niet verwacht dat Nederland nodig was voor een meerderheid. Ze zei in het debat dat het "zeer ongebruikelijk" is dat lidstaten op het laatste moment nog van standpunt wisselen. "Dat is wel ongekend." Het lijkt er nu op dat de Nederlandse tegenstem zelfs doorslaggevend is geweest.
Nederland heeft met succes stevig onderhandeld in Brussel om de natuurwet minder streng te maken. In ruil daarvoor zou voor worden gestemd. Dat Van der Wal door de Kamer op een ander spoor is gezet, is volgens de bewindsvrouw schadelijk. Het kabinet hoopt ondanks de draai "een betrouwbare onderhandelingspartner" te blijven, schreef Van der Wal enkele weken eerder aan de Kamer.
In december was de bewindsvrouw nog een stuk stelliger. Met een tegenstem of een stemonthouding zou het kabinet het signaal afgeven dat het alleen tevreden is als alle wensen zijn binnengehaald. "Daarmee zetten we onszelf in toekomstige Brusselse onderhandelingen buitenspel", schreef ze in een Kamerbrief.
'Moeten hier straks de prijs voor betalen'
GroenLinks-PvdA en D66 denken dat het kabinet hiermee alle goodwill op dit dossier in Europa heeft verspeeld. "Wij zijn een onbetrouwbare partner in Europa. Daar moeten we straks de prijs voor betalen", zei GroenLinks-PvdA-Kamerlid Laura Bromet.
Tjeerd de Groot (D66): "Er is een bom gegooid op de Nederlandse positie en de Nederlandse betrouwbaarheid in Europa."
Maar twee derde van de Kamer vindt het prima dat Nederland er geen extra natuurregels bij krijgt. Nederland voldoet nu al niet aan de Europese richtlijnen uit 1992, met de huidige stikstofcrisis tot gevolg.
"Als we de achterstand van de afgelopen dertig jaar hadden ingelopen, dan hadden we nu een ander debat", zei VVD'er Thom van Campen. NSC-Kamerlid Rosanne Hertzberger maakt zich vooral zorgen over het gebrek aan draagvlak voor nog meer groene regels uit Brussel.
Officieel is de EU-natuurwet van de agenda gehaald, er is dus nog niet over gestemd. In theorie zou dat nog kunnen gebeuren, maar Van der Wal houdt daar geen rekening mee: "Ik verwacht niet dat dat nog voor de verkiezingen (voor het Europees Parlement in juni, red.) gaat gebeuren."