Antarctisch smeltwater heeft dempend effect op opwarming van de aarde, volgens nieuw onderzoek
Het smelten van de ijskap op Antarctica zal de opwarming van de aarde vertragen. Dat voorspellen wetenschappers die de invloed van het Antarctische smeltwater op het warmer worden van de atmosfeer hebben onderzocht. De stijging van de zeespiegel zou daarentegen juist sneller gaan. Klimaatdeskundige Michiel van den Broeke, niet betrokken bij de studie, reageert kritisch.
Door het smelten van het Antarctische ijs ontstaat in de Zuidelijke IJszee een bovenlaag van koud water, die een isolerend effect heeft en zorgt voor minder menging met dieper gelegen, warmer zeewater. De warmte die wordt opgeslagen in de diepte van de oceaan komt daardoor minder snel aan de oppervlakte en kan zo minder invloed uitoefenen op de atmosfeer. Op deze manier zal de opwarming van de atmosfeer langzamer verlopen dan de klimaatmodellen tot nu toe aangeven, stellen de onderzoekers van de universiteiten van Princeton en Arizona in Nature.
Uitgaand van een scenario waarbij de komende decennia nauwelijks of geen maatregelen worden genomen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken, berekenden de wetenschappers dat de atmosfeer in het jaar 2055 onder invloed van het Antarctische smeltwater 0,38 graden Celsius minder warm zal zijn dan tot nu toe was voorzien in de voorspellingen van het VN-klimaatpanel IPCC.
2-gradengrens ruim tien jaar later
Als rekening wordt gehouden met het effect van het smeltwater, wordt de grens van de gemiddelde wereldwijde opwarming met 1,5 graden Celsius ten opzichte van het pre-industriële tijdperk ruim tien jaar later overschreden: niet in 2037 maar in het jaar 2050. De 2-gradengrens zou niet in 2053 worden gehaald, zoals het IPCC verwacht bij het business-as-usual-scenario, maar in 2065.
‘De studie is gebaseerd op een enkel model. Ik ben benieuwd wat er van de cijfers overblijft als je andere modellen zou gebruiken’
Op deze cijfers is wel wat af te dingen, zegt Michiel van den Broeke, hoogleraar polaire meteorologie aan de Universiteit Utrecht. “De studie is gebaseerd op een enkel model. Ik ben benieuwd wat er van de cijfers overblijft als je andere modellen zou gebruiken.” Van den Broeke wijst erop dat de verminderde temperatuurstijging in het model vooral wordt gevonden boven het zuidelijk halfrond en dan met name boven en rond Antarctica. “Het is niet verrassend dat daar de grootste beperking van de temperatuurstijging vandaan komt. Het signaal voor het noordelijk halfrond is veel zwakker. Dit effect gaat, bij wijze van spreken, weinig veranderen aan de bosbranden in Californië.”
Versnelde stijging van de zeespiegel
Volgens de Amerikaanse studie gaat de vertraging in de opwarming gepaard met een versnelling van de zeespiegelstijging. Door het isolerend effect van het smeltwater worden diepere oceaanlagen warmer. Die dragen bij aan het smelten van ijsplaten, de in zee liggende uitlopers van het landijs. Het smelten van de ijsplaten leidt via versnelde stroming van het landijs tot stijging van de zeespiegel. Volgens recente berekeningen kan Antarctica in 2100 tot wel 86 centimeter bijdragen aan de wereldwijde stijging van de zeespiegel. De Amerikanen stellen nu dat dit een meter kan worden.
Van den Broeke: “Op een diepte van 500 meter zijn de ijsplaten van Antarctica inderdaad kwetsbaar. Daar kan sprake zijn van versneld smelten. Maar gezien de meest recente wetenschappelijke inzichten over wat dat betekent voor de ijskap van Antarctica en het simplisme waarmee het smeltproces in het model is beschreven, zou ik deze conclusie als voorbarig willen bestempelen.”