De kolibrie is een snelle versierder

Om indruk te maken op de vrouwtjes maakt hij een duikvlucht, brengt hij een verleidelijk geluid voort en laat hij zijn kraagveren van kleur verschieten. En dat in een oogwenk, zo blijkt uit analyse van het baltsgedrag van de breedstaartkolibrie.

Mannetjes van deze kolibrie, die leeft in Midden- en Noord-Amerika, hebben een geraffineerde manier om vrouwelijke soortgenoten voor zich te winnen. Hun baltsgedrag is een combinatie van snelheid, geluid en visuele signalen. De veroveringstechnieken gaan zo razendsnel dat de mens ze met het blote oog niet kan onderscheiden. Met speciale apparatuur hebben Amerikaanse onderzoekers ze vanuit diverse standpunten vastgelegd in beeld en geluid.

De wetenschappers maakten opnamen van tientallen versierpogingen van breedstaartkolibries in de vrije natuur. Wat ze bij vertraagd afspelen zagen en hoorden was indrukwekkend. Ze ontdekten dat mannetjes tegenover vrouwtjes tot 30 meter recht omhoog vliegen en voor haar ogen vervolgens met snelheden tot 23 meter per seconde U-vormige duikvluchten maken.

Tijdens zo’n vlucht maken ze geluid met hun vleugels. Ook zoemen hun gespreide staartveren. Vanuit het vrouwtje gezien verschieten tegelijk de kleuren van de veren op hun keel: van felrood naar donkergroen en zwart. Het geluid en het tonen van de kraag duurt slechts 300 milliseconden, even lang als het knipperen van de ogen bij de mens.

Conditie en behendigheid

Het vrouwtje neemt in die tijd niet alleen een kleurverandering waar, ook het geluid dat ze opvangt verandert. Als gevolg van het zogeheten dopplereffect gaat de frequentie van het geluid omhoog als het mannetje het vrouwtje nadert en daalt de frequentie als hij zich verwijdert. Het dopplereffect treedt op als de geluidsbron beweegt, zoals bij een passerende ambulance met sirene.

Het imposante baltsgedrag van de mannetjeskolibries lijkt bedoeld om een goede conditie en behendigheid te tonen. Mogelijk dient het ene element van het baltsgedrag als back-up voor een ander element. Bijvoorbeeld: als het mistig is, komen de kleuren niet goed uit en kan het geluid dienen om dat te compenseren. De onderzoekers, die hun bevindingen publiceerden in Nature Communications, sluiten ook niet uit dat de vrouwtjes in de evolutie eenvoudigweg een voorkeur voor schoonheid hebben ontwikkeld.

Deze publicatie past in de recente trend om te bestuderen hoe ‘ontvangers’ – in dit geval het vrouwtje – signalen van dieren opvangen, zegt David Pritchard van de Universiteit van St ­Andrews in Schotland. ‘De studie laat zien hoe belangrijk het is om naar details van dierengedrag te kijken om erachter te komen hoe dat gedrag zich ontwikkelt’, aldus Pritchard, die niet bij het onderzoek betrokken is.