Xi Jinping bezoekt Rome: EU én VS kijken met argwaan naar Chinese verleidingspogingen

Of ze samen pasta hebben gegeten is niet bekend, dat ze zoete broodjes bakken wel. De Chinese president Xi Jinping is op bezoek in Rome, waar hij premier Giuseppe Conte ontmoet. Het bezoek duurt twee dagen en moet bekroond worden met een deal om Italië aan te laten sluiten op het Chinese ‘Belt and Road Initiative’. Door te investeren en geld te lenen wil China een netwerk van spoorlijnen en zeewegen aanleggen dat 65 landen in Azië, Noord-Afrika, het Midden-Oosten en Europa met elkaar verbindt. Uiteraard met de bedoeling de Chinese export vlotter buiten de grenzen te krijgen.

Brussel en Washington kijken met grote argwaan naar de verleidingsdans van Xi Jinping. Ze vrezen dat het Westen op het punt staat het paard van Troje binnen te halen.

Italië lijkt alvast te bezwijken voor de lokroep van Chinees geld. Het vooruitzicht van nieuwe infrastructuurwerken klinkt de Italiaanse regering als muziek in de oren. Ze worstelt met de Europese begrotingsregels en is verkozen op basis van talloze beloftes die geld kosten. Maar de Italiaanse economie slabakt en de schatkist is leeg. Bovendien ligt de infrastructuur gevoelig in het land, zeker sinds de instorting van de Morandi-brug in Genua, waarbij vorige zomer 43 doden vielen. De Chinezen zijn vooral geïnteresseerd in de Italiaanse havens, zoals die van Genua en Triëst. 

Schisma

Maar toenadering tussen China en Italië is politiek omstreden. Italië is niet alleen de vierde economie van de EU, het zou ook het eerste G7-lid zijn dat in zee gaat met de Chinezen. Giuseppe Conte begrijpt de ophef niet. Duitsland is een van de belangrijkste handelspartners van China, maar dat vindt niemand een probleem, beet hij onlangs van zich af.

De Bondsrepubliek exporteerde in 2018 voor ruim 93 miljard euro naar China, Italië voor ‘slechts’ 13 miljard euro. Bovendien heeft Duitsland in de haven van Duisburg al een belangrijke aanlegroute die het oosten van China met het Duitse Ruhrgebied verbindt. 

Het toont het schisma waarmee Europa zit. Enerzijds wil de Europese Commissie de snel gegroeide economische en politieke macht van China inperken. Zo wil ze de eigen strategische bedrijven beter beschermen tegen overnames door Chinezen. In het voorbije decennium zouden Chinese bedrijven zowat 150 miljard euro hebben geïnvesteerd in Europese bedrijven, berekende het Duitse onderzoeksinstituut Merics.

Met de politiek gestuurde ‘Nieuwe Zijderoute’ vreest Europa dat China langzaamaan een dominante positie inneemt om zijn wereldwijde macht te demonstreren. Zo bouwt het land gestaag belangen op langs de hele Middellandse Zee-kust. De haven in het Griekse Piraeus, nabij Athene, is al voor 67 procent in handen van China. 

Brussel wil voorkomen dat landen door dure infrastructuurprojecten te afhankelijk worden van Peking. Zo liep Sri Lanka ernstige averij op. Het land liet een nieuwe haven bouwen. Toen het bezweek onder de schulden, moest het de zeggenschap over de haven voor 99 jaar aan China afstaan.

Koen De Leus, hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis, trok onlangs op studiereis door China, om meer inzicht te krijgen in het immense land. “Het probleem van de Zijderoute is dat het project niet transparant is. Er is de economische logica: de infrastructuur maakt import en export efficiënter voor China en daardoor goedkoper. Maar China koopt natuurlijk ook macht, en volgens zijn voorwaarden.” De Communistische Partij is alomtegenwoordig en heeft overal voelsprieten.

Middelvinger

Maar er is werk aan de winkel wil Europa de lidstaten bij de les houden. Vooral de zuiderse landen zien geen graten in samenwerking met China. Ze zien er een partner in die geen lastige vragen stelt over begrotingstekorten maar enkel handel wil drijven. Griekenland, Portugal en Malta gingen eerder al contracten aan. 

Oostelijke lidstaten zoals Hongarije, Bulgarije, Roemenië en Kroatië overleggen samen met vijf Balkanlanden sinds 2012 over samenwerking met China. Je kunt het opvatten als een ferme middelvinger richting Brussel, dat talmt met de toetreding van landen als Montenegro en Bosnië tot de Europese Unie.

Er speelt ook enige hypocrisie in het beleid van Europa jegens China en zijn paringsdans met balorige lidstaten. Toen Griekenland in slechte papieren zat, moest het van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling zijn containerhaven Piraeus privatiseren. Dat de Chinezen op de proppen kwamen, was toen geen issue.

“Europa is te lang naïef geweest”, oordeelt Koen De Leus. “Het is pas recentelijk wakker geschoten, en poogt nu zijn strategische economische belangen veilig te stellen. Als Italië ook toegeeft aan de Chinese verleiding, dan is het Europese front ernstig verzwakt. Een gevaarlijk spel”, zegt De Leus. “Wij spelen voetbal, terwijl China rugby speelt. Het hanteert gewoon andere regels.” 

Italië stemde al niet mee over een mechanisme dat strategische sectoren in Europa beter moet beschermen. En Athene blokkeerde een Europese verklaring die Chinese mensenrechtenschendingen aan de kaak stelde.