Hoe groot is het leger van Iran? En is het opgewassen tegen een mogelijk conflict met Israël?

De schaduwoorlog die al jarenlang gevoerd wordt tussen Israël en Iran, dreigt meer dan ooit te escaleren tot een direct militair conflict. Sinds de Iraanse drone-aanval op Israël vorige week, is de spanning in het Midden-Oosten te snijden.

Iran heeft geprobeerd om de situatie te de-escaleren, door te benadrukken dat "alle doelstellingen bereikt zijn", maar door de vermoedelijke vergeldingsactie van Israël neemt de vrees toe dat beide militaire grootmachten afstevenen op een nieuw conflict.

Iran heeft een behoorlijk grote luchtmacht. Het bestaat uit ruim 330 aanvalsvliegtuigen en ongeveer 300 militaire helikopters. Ter vergelijking: België heeft iets meer dan 50 gevechtsvliegtuigen.

Israël heeft ongeveer evenveel aanvalsvliegtuigen als Iran, net geen 340. Op papier zijn beide landen dus aan elkaar gewaagd als het op de luchtmacht aankomt, maar in de praktijk ligt dat anders.

De vloot aan Iraanse gevechtsvliegtuigen is oud. Door de vele sancties werd het land grotendeels afgesneden van de meest recente hoogtechnologische ontwikkelingen.

Twee derde van de Iraanse F-14-gevechtsvliegtuigen dateert van voor de Iraanse Revolutie in 1978. Ongeveer de helft zou niet meer gevechtsklaar zijn. Ook hun helikopters gaan al een tijdje mee en zijn ongeveer 60 jaar in dienst. Dat blijkt uit rapporten van het International Institute for Strategic Studies in Londen (IISS).

In de praktijk heeft Teheran dus slechts een paar tientallen gevechtsklare toestellen.

De vloot van Israëlische vliegtuigen ziet er helemaal anders uit. Die bestaat wel voornamelijk uit hoogtechnologische en gevechtsklare toestellen. Het grootste deel van hun luchtarsenaal bestaat uit gemoderniseerde F-16-vliegtuigen. Israël heeft ook enkele tientallen F-35-stealthvliegtuigen. Bij een test in 2018 konden die toestellen zelfs ongemerkt Iran binnenvliegen.

De Israëlische vliegtuigen zijn bovendien uitgerust met betere raketten en betere sensoren. Ze kunnen op die manier Iraanse vliegtuigen detecteren, lang voordat zij de Israëlische toestellen kunnen waarnemen. Ook dat kan hen een groot voordeel opleveren bij een gewapend militair treffen. 

Ondanks de verouderde luchtmacht, heeft Iran wel een andere troef in de lucht. Zo bezit het land veel onbemande drones. Hoeveel dat er precies zijn, is niet bekend, maar volgens kenners lopen die aantallen al snel op tot in de duizenden. Israël heeft ook drones, maar een stuk minder, zo'n 700. Al gaat het wel om technologisch geavanceerde toestellen, die tot 30 uur aan een stuk in de lucht kunnen blijven.

Het land probeert de verouderde luchtmacht te compenseren door in te zetten op die drone- en rakettechnologie. Iran heeft een van de grootste arsenalen van ballistische raketten en drones in het Midden-Oosten. Dat omvat kruisraketten en antischipraketten, evenals 3.000 ballistische raketten met een bereik tot 2.000 kilometer. Die hebben de capaciteit en het bereik om elk doel in het Midden-Oosten te raken, inclusief Israël.

Op dit moment is het nog niet aan de orde, maar moest het tot een grondoorlog komen tussen de 2 landen, dan heeft Iran wel een aanzienlijk grotere troepenmacht. Het land beschikt volgens het International Institute for Strategic Studies over 580.000 actieve militairen en 200.000 getrainde reservisten. 

Dat zijn er een stuk meer dan Israël, dat 'slechts' 169.500 inzetbare militairen heeft. Het land heeft wel een grote poel reservisten van ongeveer 465.000 mensen. 

Ook op andere vlakken heeft het Iraanse leger op de grond de overmacht. Zo heeft het land 8.500 gepantserde voertuigen, ongeveer 1.500 meer dan Israël. Iran heeft dubbel zoveel tanks, iets meer dan 4.000 stuks. 

Maar ook op de grond geldt hetzelfde verhaal als in de lucht. Iran mag dan in aantallen het overwicht hebben, kwalitatief gezien is het Israëlische materieel veel beter. Zo wordt de vloot van Israëlische tanks regelmatig vernieuwd en opgefrist. De Israëlische tanks horen bij de beste ter wereld. Het zijn gloednieuwe modellen en ze zijn uitgerust met hoogtechnologische snufjes.

Het bulkaandeel van de Iraanse tanks dateert nog uit de Sovjet-periode en werd na de val van het regime overgenomen. Ze werden wel uitgerust met nieuwe technologie, maar ze zijn gelimiteerd door hun zware en oude chassis. 

Eén element kan mogelijk nog een belangrijke rol spelen bij een naderend conflict: nucleaire wapens. Israël heeft naar schatting ongeveer 90 kernkoppen. Over het kernarsenaal van Iran is niet veel bekend.

Iran dreigt al jaren om nucleaire wapens in te zetten, maar de kans is groot dat het land er gewoon (nog) geen heeft. Al zou het land wel dicht zijn bij de ontwikkeling van een eigen kernwapen. Zelf beweert Iran nog steeds dat het geen nucleaire wapens nastreeft.

Israël daarentegen beschikt wel over een eigen kernwapen, met naar schatting 90 kernkoppen. Die nucleaire raketten kunnen zowel gelanceerd worden van op Israëlische gevechtsvliegtuigen,  met middellange afstandsraketten als van op onderzeeërs. 

"Die nucleaire triade (raketten kunnen afvuren van op het land, de zee en in de lucht, red.) is erg belangrijk voordat een land effectief nucleaire wapens kan inzetten", kadert defensie-expert bij VRT NWS Jens Franssen. "Zover is Iran nog lang niet."

Volgens de Internationale Organisatie voor Atoomenergie (IAEA) en Amerikaanse inlichtingendiensten moet Iran nog beginnen met verdere stappen om daadwerkelijk een bom te bouwen.

Het is voor veel landen alvast een reden om een directe confrontatie met het land te vermijden.