Dit jaar slechts 12 nieuwe windturbines, laagste aantal in 10 jaar: "100 turbines vast in beroepsprocedures"
Er zijn het voorbije jaar in heel Vlaanderen slechts 12 nieuwe windturbines bijgebouwd, goed voor een vermogen van zowat 45 megawatt (MW). Dat is het laagste cijfer van de voorbije 10 jaar. Om de Vlaamse doelstelling van 2.800 MW in 2030 te halen, zou er elk jaar 160 MW aan bijkomende windcapaciteit moeten komen, bijna 4 keer zo veel dus.
"Dat doet pijn. We hebben de potentie om in Vlaanderen veel te doen, en we benutten die niet. Dat is jammer." Chris Derde, één van de pioniers van de windenergie in Vlaanderen, verliest er zowaar bijna de moed bij. Met zijn coöperatie Wase Wind realiseerde hij de voorbije 20 jaar een flink windmolenpark. 14 turbines heeft hij intussen staan en daar wil hij een 15e bij plaatsen. Maar het project zit vast.
Daarnaast wil hij ook zijn 3 oudste turbines vervangen door nieuwere exemplaren. "Die kunnen 2 tot 3 keer zoveel elektriciteit produceren", zegt Derde. "Maar op dit moment lukt dat niet."
Bouw windturbines valt stil
En Chris Derde is niet de enige die zijn projecten ziet vertragen. Ook bij de grote spelers zoals Luminus vallen heel wat projecten stil. "We hebben 122 turbines in Vlaanderen staan", zegt woordvoerder Nico De Bie. "Maar dit jaar hebben we er 0 bijgebouwd. We zijn weliswaar aan 2 nieuwe turbines bezig, maar die zullen pas in 2025 klaar zijn."
Bij Engie-Electrabel hetzelfde verhaal. Hellen Smeets "We zijn aan 3 turbines in Vlaanderen bezig, maar die worden pas in 2025 opgeleverd. We hebben dit jaar geen nieuwe turbines in dienst genomen in Vlaanderen."
We hebben in Vlaanderen 122 windturbines staan, maar hebben er dit jaar nul bijgebouwd
Ook van andere spelers komen er alarmerende geluiden. Zelfs buitenbeentje Aspiravi dat maar liefst 6 van de 12 nieuwe turbines in Vlaanderen voor zijn rekening nam, maakt zich zorgen. "2024 was goed met onze 6 turbines", geeft woordvoerster An Schaubroek mee, "maar we maken ons wel zorgen voor volgend jaar".
De Vlaamse Windenergie Associatie (VWEA), die Vlaamse windenergiesector vertegenwoordigt, bevestigt het aanvoelen van zijn leden: 2024 was een barslecht jaar. "De afgelopen 10 jaar hebben we nooit zo weinig windturbines bijgebouwd in Vlaanderen", waarschuwt directeur Maarten Dedeyne. "We halen amper een kwart van de doelstelling die de nieuwe Vlaamse regering in haar akkoord heeft ingeschreven."
De afgelopen tien jaar hebben we nooit zo weinig windturbines bijgebouwd in Vlaanderen.
Dat blijkt ook uit de cijfers van het VWEA, die overigens naadloos aansluiten bij de officiële cijfers van het Vlaamse Klimaat- en Energieagentschap (VEKA).
In topjaren werden er makkelijk 50 of meer turbines geplaatst. In 2015 waren dat er zelfs 88. De turbines van nu zijn weliswaar groter en kunnen meer stroom leveren. Maar er zijn er dit jaar zo weinig bijgeplaatst dat zelfs de extra elektriciteit die ze kunnen maken de laagste is van de voorbije 10 jaar.
Vlaamse doelstelling wordt niet gehaald
De nieuwe Vlaamse minister van Energie Melissa Depraetere (Vooruit) heeft in haar beleidsnota de doelstelling voor hernieuwbare energie bijgesteld: tegen 2030 moet er minstens 2.800 MW aan windcapaciteit op land staan.
De vorige doelstelling was 2.642 MW. Dat betekent dat we met z'n allen een tandje zullen moeten bijsteken. Op dit moment komen we aan 1.858 MW. Nog 942 MW te gaan dus op 6 jaar, of 160 MW per jaar.
Met de 46 MW die er in 2024 zijn geïnstalleerd zit de windenergiesector bijna 3,5 keer onder de Vlaamse ambities. De VWEA doet dan ook een oproep aan de regering om dringend meerdere maatregelen te nemen. Er zijn verschillende oorzaken voor de slechte situatie in Vlaanderen, oorzaken waaraan de regering ook effectief iets kan doen.
Subsidies vallen weg
De vorige Vlaamse regering besliste dat eind dit jaar de subsidies voor de windturbines definitief worden stopgezet. Sinds een paar jaar krijgen nieuwe turbines al geen ondersteuning meer, maar die regeling wordt nu definitief.
De windenergiesector heeft het momenteel financieel erg moeilijk. Dat komt onder meer door de gestegen kosten van de turbines. Vooral de onvoorspelbare stroomprijzen vormen een bedreiging. Die kunnen bij momenten heel hoog pieken, maar ook heel snel wegduiken, zelfs onder 0.
Het fenomeen van de negatieve prijzen doet zich almaar meer voor. Wanneer er te veel wind- en zonne-energie aankomt op momenten dat we die niet nodig hebben worden de stroomoverschotten aan negatieve dumpingprijzen op de markt gegooid. Op dat moment moeten de elektriciteitsproducenten betalen voor de stroom die ze willen verkopen in plaats van er geld voor te krijgen.
Om te verhinderen dat een producent daaraan ten onder gaat, zijn er ondersteuningsmechanismen uitgewerkt. Die leggen voor stroomproducenten een gegarandeerde prijs vast. Daalt de marktprijs onder die gegarandeerde prijs, dan past de overheid het tekort bij. Is de marktprijs hoger, dan moeten de producenten het overschot doorstorten aan de overheid.
Voor de 2 verlengde kernreactoren is zo'n mechanisme uitgewerkt. Ook de nieuwe windmolenparken op zee zullen van dezelfde bescherming kunnen genieten. Maar de Vlaamse windmolens op land dus niet. Die krijgen niets. Dat maakt het investeringsklimaat voor nieuwe Vlaamse windmolenprojecten zo onzeker dat die helemaal dreigen stil te vallen.
De VWEA vraagt dan ook aan Vlaams minister van Energie Depraetere dat ze dringend het subsidiemechanisme opnieuw bekijkt. En er is haast bij: vanaf 1 januari stoppen de subsidies en een alternatief is er nog altijd niet.
Beroepsprocedures blijven problematisch
Een tweede element dat de sector parten blijft spelen, zijn de aanslepende vergunningsprocedures. De VWEA erkent dat de procedures erop zijn vooruit gegaan. Zo is er sinds een aantal jaren een eengemaakte omgevingsvergunning. Bouwvergunning en milieuvergunning zijn samengevoegd en worden door één administratie verwerkt.
Ook is er sinds de vorige regering nog maar één vergunnende overheid: het Vlaamse gewest. De provincies kunnen niet langer tussenbeide komen.
Er zitten 100 grote turbines vast in beroepsprocedures
Het loopt volgens de sector nog altijd fout wanneer er een beroep wordt aangetekend tegen een vergunning bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Daar zouden de procedures veel te lang aanslepen, zegt de VWEA. Ook de projectontwikkelaars dringen aan op een efficiënter en korter vergunningstraject.
Blijkbaar zou er momenteel voor maar liefst 400 MW aan nieuwe windturbines in zulke procedures vastzitten. "Dat is het equivalent van 100 grote nieuwe windturbines", licht Maarten Dedeyne toe. "Als die kunnen geïnstalleerd worden, zou dat een groot verschil maken voor Vlaanderen."
Bekijk - Er zijn dit jaar slechts 12 nieuwe windmolens gebouwd: