Waarom we ook de volgende jaren nog meer in de file zullen staan

Hoewel niemand graag in de file staat, lijken we met zijn allen toch de auto te verkiezen boven de trein of de fiets om op het werk te geraken; om boodschappen te doen, of om de kinderen naar school te brengen.

Het gevolg – eindeloze files – laat zich raden. En uit de nieuwste barometer van Touring Mobilis blijkt nog maar eens dat Vlaanderen een record gebroken heeft. Qua aantal uren dat er meer dan 100 kilometer file is genoteerd in ons land, doet de eerste helft van 2018 nog eens 22 procent beter dan de eerste helft van 2017.

"Blijkbaar is de auto in de ogen van veel mensen nog steeds de aantrekkelijkste oplossing", zegt verkeersdeskundige Kris Peeters. "Als de auto, de brandstof en het parkeren gratis zijn, zoals dat voor werknemers van veel bedrijven het geval is, dan is dat natuurlijk niet zo verwonderlijk.”

Inkijk in de toekomst

Hoewel er steeds meer mogelijkheden zijn om je op andere manieren te verplaatsen, is het voor de mobiliteitsvernieuwers nog vaak vechten tegen de bierkaai. Ook al geven zij al inkijkjes in hoe de mobiliteit van de toekomst er zal uitzien, toch blijken projecten als Zipcar (waarmee je via een app een auto gebruikt) in het heden nog niet zo handig, zo getuigde fotografe Cia Jansen net nog in De Morgen. Een maand Zipcar kostte haar 700 euro en het bleek moeilijk om de auto te gebruiken voor verre verplaatsingen.

Er zijn ook al andere concepten, zoals Cozycar, waarbij je je buren kan meenemen voor een autorit. “Maar het probleem met autodelen is dat je een kritische massa van gebruikers nodig hebt om dat echt efficiënt te maken”, zegt professor verkeer en infrastuctuur Pieter Vansteenwegen (KU Leuven). “Als je bijvoorbeeld naar Brussel wil, heb je andere gebruikers nodig die je kunnen meenemen.”

Ook al zitten we volgens hem in een overgangsperiode, we zijn nog maar net bezig met al deze nieuwigheden te leren kennen, dus momenteel lijken ze nog een beperkt effect te hebben. Hetzelfde geldt voor andere initiatieven zoals thuiswerken. Toen het thuiswerkalarm bij wijze van test op een sneeuwdag in februari werd uitgeprobeerd, stond er amper twintig kilometer file. “Daaruit hebben we geleerd dat je eigenlijk maar een klein percentage minder auto’s moet hebben om de files serieus te verminderen", zegt de verkeersexpert. "Maar helaas is thuiswerken voor veel werknemers niet altijd haalbaar."

Filestop

De reden waarom we anno 2018 nog meer in de file staan dan het jaar ervoor is volgens experts omdat ons land nu eenmaal zo ontworpen is. Als we ons vanuit een huis buiten de stad moeten verplaatsen naar een bedrijventerrein dat ook buiten de stad ligt, is het ook erg moeilijk om dat niet met een auto te doen. En omdat we zo verspreid wonen, is het lastig om efficiënt openbaar vervoer te organiseren.

"Onze vervoersproblemen hebben simpelweg te maken met onze rijkdom", zegt verkeersanker Hajo Beeckman. "Sinds de jaren 60 is het inkomen van de gezinnen gegroeid, bijgevolg konden ze zich een auto permitteren om naar het werk te rijden of uitstapjes te maken. Terwijl ze ook op het platteland konden blijven wonen. Dat is ook grofweg de periode waarin de snelwegen werden aangelegd."

De hamvraag lijkt dan ook hoe we onze infrastructuur zo kunnen organiseren dat ze niet meer uitnodigt om de auto te gebruiken. Er komt een dag waarop we zelfrijdende auto's kunnen delen met een app, maar die voertuigen worden pas tussen 2035 en 2040 verwacht, zegt Beeckman. Grofweg dezelfde periode als wanneer de betonstop er zou moeten komen.

Volgens Vansteenwegen moeten we veel meer investeren in veilige fietsinfrastructuur en het scheiden van auto’s en fietsers. En dan zien we over tien jaar misschien een verschil. "Maar het fileprobleem begint dus echt bij de ruimtelijke ordening", zegt de verkeersexpert. "Veel mensen kiezen er nog voor om in het groen te gaan wonen. En bij die keuzes gaan ze ervan uit: we kunnen toch bijna gratis met de auto rijden. Zolang het rekeningrijden niet wordt ingevoerd en het systeem van salariswagens blijft bestaan, zullen de files alleen maar langer worden."