Naar eigen zeggen was Theo Francken goed voorbereid. Hij ging voorlezen uit talloze naslagwerken om met zijn gefilibuster het debat over het ontwerp ‘aanklampend terugkeerbeleid’ te saboteren. Maar zijn woorden in De afspraak donderdag waren nauwelijks uitgestorven of de realiteit haalde het Kamerlid in. De N-VA besloot om te debatteren over het ontwerp, volgende donderdag wordt erover gestemd.

Het daaropvolgende urenlange nachtelijke debat vervelde tot de “Theo-show”, zonder al te veel toeschouwers. Ten gronde verliep het best constructief. De voormalige staatssecretaris voor Asiel gaf toe dat hij het ontwerp zou steunen mocht het verbod om afgewezen asielzoekers met kinderen in een gesloten instelling op te sluiten uit het ontwerp worden gehaald. Maar de meerderheid wees hem er voortdurend op dat dit in realiteit geen verschil maakt. Er verblijven momenteel geen gezinnen met kinderen in een gesloten instelling.

Nu blijft dat verbod omstreden. Voor Vlaams Belang kan het een pull factor zijn voor kandidaat-asielzoekers. Ook binnen Vivaldi voelt niet iedereen zich daarmee gelukkig. Egbert Lachaert (Open VLD) gaf tijdens het debat toe dat hij het “niet met alles eens was”. Maar de tekst is nu eenmaal een compromis tussen zeven partijen. Voor de ecologisten was zo’n verbod een must om elders te bewegen. Ben Segers (Vooruit) wees er tenslotte fijntjes op dat een volgende regering zo’n verbod makkelijk kan opheffen.

Kosovo

Het versterkte de positie van de N-VA en van Francken in het bijzonder niet. Want het ontwerp ‘aanklampend terugkeerbeleid’ blijft een verduidelijking, een verstrenging en een verbetering van het terugkeerbeleid. Afgewezen asielzoekers kunnen strikter worden opgevolgd. De weigering om mee te werken bij de procedure kan worden bestraft. En er komt meer personeel om de terugkeer – vrijwillig of verplicht – te begeleiden. En iedereen, ook de N-VA, beseft dat terugkeerakkoorden met de landen van herkomst belangrijker zijn dan dit ontwerp.

“Natuurlijk is dit niet dé oplossing,” benadrukte Lachaert. Hij geloofde niet in een “heilige graal” op het vlak van asielbeleid die meteen alle problemen oplost. Vervolgens veegde hij de vloer aan met het discours van Francken met zijn pleidooien voor een gevangenis voor criminelen zonder papieren in Kosovo of een deal met Albanië om de vluchtelingenstroom op te vangen. Ze hebben volgens de voormalige Open VLD-voorzitter met elkaar gemeen dat ze erg veel geld kosten, maar ten gronde hun nut nog niet hebben bewezen.

Nachtwerk

De bespreking van het ontwerp donderdagavond kwam hoe dan ook als een verrassing. De oppositie stelde met veel misbaar dat de agenda van de Kamer overhoop werd gehaald. Maar de meerderheid had begrepen dat PVDA/PTB deze keer de N-VA en Vlaams Belang niet zou steunen om het ontwerp opnieuw voor advies naar de Raad van State te sturen. Meteen kwamen de partijen niet aan de vereiste vijftig stemmen. Vivaldi wilde het ijzer smeden als het heet was.

De N-VA ging daarom bij monde van Sander Loones overstag en beloofde de vertragingsmanoeuvres op te bergen op voorwaarde dat er een echt debat volgde, met andere woorden: geen beperking van de spreektijd en met tussenkomsten van de meerderheid. Zo geschiedde. Vrijdagmorgen om kwart voor vier stuurde Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS) iedereen naar huis en bedankte ze de diensten om heel die tijd op post te blijven.

Ongetwijfeld viel ook de kritiek van bevoegd staatssecretaris Nicole de Moor (CD&V) dat de N-VA een strikter terugkeerbeleid tegenhield niet op een koude steen. Ook de Belgische regeringsdelegatie naar Marokko om met de autoriteiten over dat terugkeerbeleid te onderhandelen ging niet onopgemerkt voorbij, al lacht Francken in het openbaar die resultaten weg.

Het kabinet-De Moor analyseerde dat haar voorganger in de eerste plaats zijn opvolgster niks gunt, maar dat zijn fractie wat genuanceerder klonk. De opluchting dat het ontwerp toch zal worden goedgekeurd, is groot. Het blijft het sluitstuk van de asieldeal die een jaar geleden werd goedgekeurd na veel zweet en tranen binnen Vivaldi.

Ondertussen lieten de Vlaams-nationalisten ook hun verzet tegen het ontwerp over de openbaarheid van bestuur varen. Hun voornemen om te vertragen, ja zelfs te blokkeren op een moment dat de meerderheid voor de ontbinding van de Kamer nog een aantal ontwerpen wil laten goedkeuren, blijkt in de praktijk best mee te vallen.

Lees ook

 De Moor wil asielzoekers pushen om terug te keren, maar dat beleid dreigt in de Kamer te kapseizen