Exotische mieren kun je moeilijk zelf bestrijden

Leiden

‘Mediterrane draaigatjes kunnen hun achterlijf omhoog doen en het alle kanten op draaien, net als bosmieren. Als ze bijten, draaien ze hun achterlijf in het rond en spuit er een irriterend stofje uit.’

Mierenspecialist Jinze Noordijk van EIS Kenniscentrum Insecten spreekt uit ervaring. Hij ontdekte in 2013 de eerste mediteraanse draaigatjes in Nederland, dicht bij zijn eigen huis in Wageningen.

Inmiddels is hun aanwezigheid behalve in Wageningen in nog vijf andere Nederlandse plaatsen vastgesteld: namelijk in Rotterdam, Vogelenzang, Nieuwveen, Houten en Ulft. Hoe ze in Nederland zijn gekomen, is onduidelijk, zegt Noordijk. ‘In Duitsland is de soort ook in meerdere steden opgedoken, vaak rondom tuincentra. We denken dat tuinplantenkwekers in het Middellandse Zeegebied planten met grond en mieren en al vervoeren.’ In Nederland heeft het mediterraan draaigatje geen natuurlijke vijanden, waardoor hij onder andere de wegmier, onze meest algemene soort, wegconcurreert. Tegelijk is het hier door de opwarming van de aarde warm genoeg geworden voor de mier om te overleven.

olievlek

Noordijk heeft studenten onderzoek laten uitvoeren in de buurten in Nederland waar het mediterraan draaigatje voorkomt. De bevindingen zijn gepubliceerd in het tijdschrift Dierplagen Informatie. Het diertje zorgt voor flinke overlast, zo blijkt. ‘De wegmier heeft bruidsvluchten: op warme dagen gaan alle mieren de lucht in en de koninginnen zoeken dan een plekje voor het nest. Elke koningin heeft een aparte kolonie. Het draaigatje doet het anders. De koninginnen blijven in het nest van de moeder en werken er samen. Ze zien elkaar als één grote familie’, vertelt Noordijk. Het nest breidt zich zo uit als een olievlek. ‘Daarom zijn ze zo overlastgevend. Als je het mediterraan draaigatje in je tuin hebt, zit er onder elke stoeptegel wel een koningin. Wegmieren maken bodemnesten. Het mediterraan draaigatje nestelt ook in allerlei andere ruimtes, zoals spouwmuren.’

In bijna alle gevallen komen de draaigatjes ook het huis in. Soms hebben ze zelfs nesten in de muren op de bovenverdiepingen. De mieren zoeken vervolgens in het huis naar eten, zoals huisdiervoedsel, fruit(resten) en andere zoete etenswaren. De overlast buiten bestaat voornamelijk uit stoepen en tuinen die ondergraven worden, een toename van bladluizen die tuinplanten aantasten, mieren die bijten en kleverige honingdauw die op eigendommen terecht komt.

Als mensen het mediterraan draaigatje in hun tuin bestrijden, spuiten ze vaak met gif in het midden van de kolonie, waar de overlast het ernstigst is, zegt Noordijk. ‘Dit heeft geen duurzaam effect, integendeel. Er blijven altijd wel koninginnen leven en die breiden zich dan juist naar de zijkanten uit.’ Beter kun je eerst de kolonie in kaart brengen en dan aan de randen van de kolonie beginnen met de bestrijding.

bestrijding

Op alle locaties waar het mediterraan draaigatje voorkomt in Nederland, wordt hij bestreden, soms met professionele bestrijders. In Rotterdam, Houten en Ulft is ook de gemeente betrokken bij het in kaart brengen van de overlast en het meedenken over bestrijding. Het merendeel van de omwonenden gaf ook aan dat zij vonden dat de gemeente (gedeeltelijk) verantwoordelijk zou moeten zijn voor de bestrijding. Om de huidige populaties van deze mieren enigszins in de hand te houden, zijn goede bestrijdingsprotocollen en een goede coördinatie nodig, concludeert Noordijk. Alleen als de gehele kolonie aangepakt wordt, zijn er resultaten te boeken. <