Cultuurhuizen krijgen buitenlandse artiesten steeds moeilijker tot hier

Op 21 februari zou de voorstelling in première gaan. Histoire(s) du Théâtre II van de Congolese choreograaf Faustin Linyekula moest een van de hoogtepunten van het NTGent-voorjaar worden. Maar de voorstelling wordt voorlopig uitgesteld. Drie Congolese dansers en één acteur uit de voorstelling krijgen in Congo immers geen visum om naar ons land af te reizen.

De reden is politiek: in januari 2018 werd het Schengenhuis, waar Belgische diplomaten voor alle EU-landen visa verstrekken aan Congolese burgers, gesloten. Het was een vergeldingsmaatregel van de Congolese president Joseph Kabila tegen ons land. Eerder hadden buitenlandminister Didier Reynders (MR) en minister voor Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo (Open Vld) beslist om de ontwikkelingshulp naar Congo deels buiten de Congolese overheid om te besteden. “Als je specifiek naar Congo kijkt, worden er al een jaar geen visa afgeleverd”, verklaart Geert De Vulder, woordvoerder van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). “De plaatselijke autoriteiten weigeren elke medewerking.”

Dat is ook wat de Belgische ambassade het NTGent in december liet weten. “De Congolese autoriteiten hebben hun eis dat België stopt met de behandeling van visumaanvragen voor de zeventien Schengenlanden die wij in het Schengenhuis vertegenwoordigden, niet ingetrokken.” NTGent klopte aan bij het ministerie voor Buitenlandse Zaken en bij Vlaams cultuurminister Sven Gatz (Open Vld), “maar zij konden niets doen”, verklaart zakelijk leider Nathalie De Boelpaep.

Het is geen alleenstaand verhaal. Afgelopen zomer kon een Syrisch vrouwenkoor dat zou optreden in Bozar niet naar ons land komen. De 29 leden van het koor kregen geen visum. Buitenlandse Zaken en DVZ verklaarden toen dat de documenten van het koor niet volledig waren. “Er waren onvoldoende bestaansmiddelen en het koor had geen regelmatige inkomsten”, stelde DVZ destijds. Voldoende financiële middelen en een garantie op terugkeer zijn nog steeds noodzakelijk om een visum voor ons land te krijgen, bevestigt DVZ.

Meer chaos

Dat ondervonden ook de mensen van Vooruit. Om voor de Zuid-Afrikaanse performancekunstenaar Kopano Maroga een visum te bekomen, heeft directeur Franky Devos zich persoonlijk borg gesteld. Het is de enige manier om artiesten naar hier te krijgen, volgens Vooruit. Samen met NTGent, Campo en de directeurs van het Festival d’Avignon en Wiener Festwochen vraagt het kunstencentrum in een open brief dat er vanuit de Belgische politiek naar een oplossing wordt gezocht. “We kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat de Belgische autoriteiten niet voluit gaan voor het vinden van creatieve oplossingen.”

NTGent hoopte dat er na de presidentsverkiezingen in Congo een versoepeling zou komen, maar de stembusslag heeft enkel meer chaos gecreëerd. Het theater onderzocht ook andere pistes. Via de Belgische ambassade in Congo bijvoorbeeld en later ook via de Duitse, Zwitserse en Franse ambassade. Uiteindelijk konden Linyekula en de acteurs wel naar Rwanda reizen om daar te repeteren. “Dat heeft heel wat voeten in de aarde gehad”, zegt De Boelpaep. “Maar hen van daaruit naar België laten overvliegen, is onmogelijk. Ze blijven Congolese burgers.”

Er werd besloten om de speelreeks van Histoire(s) du Théâtre II te verplaatsen. “Het kwaad is geschied: we moeten de première afgelasten.” Zowel de acht voorstellingen in NTGent als de opvoeringen in Brussel, Rotterdam en Amsterdam worden geschrapt. NTGent hoopt dat de voorstelling in première kan gaan in juli, op het prestigieuze theaterfestival van Avignon. “Het festival verzekert ons dat de Franse regering ons zal helpen bij het verkrijgen van de nodige visa”, vertelt De Boelpaep. “Ze weten zeker dat het zal lukken.”