Heel wat verkiezingsbeloften op 1 mei, maar zijn ze ook de juiste oplossingen voor het probleem?
Vooruit pleit voor een verhoging van het minimumloon naar 2.500 euro bruto per maand, Open VLD wil dat wie altijd heeft gewerkt 500 euro meer pensioen krijgt dan niet-werkenden, Vlaams Belang wil 239 euro netto extra voor wie werkt en Groen wil 25 wettelijke vakantiedagen in plaats van 20 nu. Op deze Dag van de Arbeid lijken partijen te grossieren in voorstellen om werken meer te belonen. Een opbod aan verkiezingsbeloften of toch nuttige voorstellen?
Sinds gisteravond lijken Vooruit, Open VLD, Vlaams Belang en Groen over elkaar te struikelen met hun voorstellen om werken beter te belonen.
Sinterklaasvoorstellen of niet?
Wellicht is het geen toeval dat zowel Vooruit, Open VLD, Vlaams Belang als Groen net nu met voorstellen komen die veel werknemers kunnen bekoren. Al moeten we daarbij vermelden dat het pensioenvoorstel van Open VLD pleit voor een afname van de pensioenopbouw van langdurig werklozen. De N-VA wil overigens ook de kloof tussen werken en niet werken vergroten tot 500 euro, maar dan door sociale voordelen te plafonneren die aan het statuut van werkloze of leefloner gekoppeld zijn.
De vraag is of je de minimumlonen moet verhogen, of dat je iets moet doen aan de fiscaliteit op werken
"Werken interessanter maken, is absoluut een te verdedigen programmapunt", zei Isabel Albers in De Afspraak op Vrijdag. Albers is algemeen hoofdredacteur bij De Tijd/L'Echo. "De vraag is of je het brutoloon van de minimumlonen moet gaan verhogen, of dat je iets moet doen aan de fiscaliteit op werken, waardoor je netto meer overhoudt."
Op de fiscaliteit werken is vorig jaar geen succes gebleken, toen de onderhandelingen over de fiscale hervormingsplannen van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) zijn mislukt. De Franstalige liberalen van de MR lagen dwars en voerden aan dat de hervorming te duur zou uitvallen omdat die te weinig jobs zou opleveren.
Bekijk: Isabel Albers staat niet per se negatief tegenover een verhoging van het bruto minimumloon.
Bart Van Craeynest, hoofdeconoom bij werkgeversorganisatie Voka, vindt een fiscale hervorming geen slecht idee, "want de belastingen op arbeid in ons land zijn bij de hoogste ter wereld". "Maar we hebben gezien hoe moeilijk het is om zo'n fiscale hervorming te realiseren. Bovendien moet je ook een ernstig financieringsplan hebben."
"Wij gaan dat allemaal voorleggen aan het planbureau en wij gaan aan dat planbureau vragen of dat realistisch is", zei minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) in De Afspraak op Vrijdag. "Wij zijn daarvan overtuigd."
Realisme is hier geen overbodige luxe want onze overheidsfinanciën zijn er niet zo best aan toe. Eind vorig jaar had ons land een begrotingstekort van 26 miljard euro. Open VLD kwam een kleine 2 maanden geleden al met besparingsplannen: de liberalen willen de komende jaren 25 miljard besparen: op uitkeringen, in de zorg en bij de overheid zelf.
Te duur voor ondernemingen?
Hogere minimumlonen, zoals Vooruit en Vlaams Belang voorstellen, hebben in de eerste plaats gevolgen voor de werkgevers. Zij moeten de lonen betalen en dragen ook bij voor het pensioen van hun werknemers. Gaat dit dan niet ten koste van de concurrentiekracht van onze ondernemingen?
Ook een verhoging van het aantal wettelijke vakantiedagen betekent extra kosten voor de werkgevers.
"Wat de concurrentiekracht van onze ondernemingen ondermijnt, is het feit dat ze geen mensen vinden om jobs in te vullen", zegt Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere.
Bekijk: Melissa Depraetere wil dat werken altijd loont.
Hoe dan ook heerst er veel scepsis aan werkgeverskant. Pieter Timmermans van het VBO vreest dat de werkloosheidsval uiteindelijk zal blijven bestaan.
Eigenlijk is dit een fausse bonne idée
"Het zijn natuurlijk de werkgevers die zullen moeten betalen", beaamt Stijn Baert, professor arbeidseconomie (UGent). Hij wijst op een mogelijk risico, omdat een loonsverhoging vooral impact heeft voor kortgeschoolden. "Je moet toch opletten dat bedrijven dan niet gaan opteren voor meer automatisatie of voor een verhuizing naar het buitenland. Eigenlijk is dit een fausse bonne idée."
Daarvoor waarschuwt ook Van Craeynest. "Je mag niet vergeten dat er vandaag relatief weinig laaggeschoolden aan het werk zijn. Dat komt doordat we al vrij hoge minimumlonen hebben en vrij weinig flexibiliteit. Dat maakt het moeilijk om dat soort jobs te organiseren." Volgens Van Craeynest zullen met hogere minimumlonen bedrijven nog minder geneigd zijn jobs voor laaggeschoolden te creëren.
En wat met activering?
De werkzaamheidsgraad in ons land - het aantal mensen tussen 20 en 65 dat aan het werk is - bedraagt nu 72,1 procent. In Vlaanderen is dat 76,8 procent, in Brussel 66,5 procent en in Wallonië 65,1 procent. Alleen Vlaanderen zit iets boven het Europese gemiddelde van 75,3 procent, maar het streefdoel van 80 procent wordt dus ook daar nog niet bereikt.
Nochtans heeft ons land nooit meer werkenden gekend dan nu. Vorig jaar waren er 4.879.000 werkenden tussen 20 en 64 jaar, en zelfs 5.028.000 tussen 15 en 64.
Het is een complex probleem
Maar ons land blijkt ook opvallend veel inactieven te hebben: 24 procent. Inactieven zijn mensen die niet werken, maar ook geen job zoeken. In Vlaanderen is dat 21 procent. Het Europese gemiddelde ligt op 20 procent.
Minister Vandenbroucke vindt dat de arbeidsbemiddeling - een regionale bevoegdheid - hier kordater moet optreden. Daarnaast geeft hij toe dat "te veel mensen verkommeren in een langdurige ziekte". Ons land telt maar liefst 502.371 langdurig zieken. Het is de grootste groep van niet-beroepsactieven. "Het is een complex probleem dat bij de artsen, de ziekenfondsen, de werkgevers en de overheid ligt", duidt Isabel Albers. "Maar ook bij de mensen zelf die ziek zijn."
Geen enkele van de voorgestelde maatregelen alleen zal meer mensen aan het werk krijgen
Meer mensen aan het werk krijgen zal je met andere woorden niet bereiken met één maatregel. "Geen enkele van de voorgestelde maatregelen alleen zal meer mensen aan het werk krijgen", zegt Ans De Vos, professor aan de Antwerp Management School. "Je moet met een brede blik kijken naar álle factoren die mensen thuis doen blijven. Ook kinderopvang kan hier een rol in spelen."