Nieuwe leerkracht Hilde (59) valt terug op startersloon na administratieve fout: "Ik moest bijna 6.000 euro terugbetalen"
Door een kluwen aan regels komen zij-instromers die uit de privésector naar het onderwijs overstappen soms voor onaangename financiële verrassingen te staan. Zo valt Hilde (59) ondanks beloftes om tien jaar anciënniteit te mogen meenemen uit de privésector, uiteindelijk toch terug op een startersloon.
Leerkracht Hilde (59) trekt grote ogen wanneer ze begin november haar loonbrief opent. Plots staat er 360 euro netto minder loon op haar rekening. Haar loonbrief vermeldt ook nog dat ze de voorbije maanden in totaal 5.700 euro loon te veel kreeg uitbetaald en dat ze dat bedrag zal moeten terugstorten. Even later volgt nog de boodschap dat ze ook 250 euro teveel aan vakantiegeld moet terugbetalen. Hoe is ze in die situatie terechtgekomen?
Als vrijwilliger leert Hilde enkele jaren eerder Nederlands aan twee kinderen in een Afghaans gezin. Dat geeft zoveel voldoening dat ze op haar 56e ervoor kiest om de lerarenopleiding te volgen. In februari 2022 start ze als leerkracht basiseducatie voor volwassenen. Ze doet dat aan een startersloon, want in het volwassenenonderwijs kan ze haar vele jaren ervaring in de privésector niet laten meetellen voor haar loon.
Welke zij-instromer heeft recht op anciënniteit?
Tot 2020 begon je - op enkele uitzonderingen na - als leerkracht automatisch aan een startersloon, ook al bracht je tientallen jaren ervaring mee vanuit de privésector. Nochtans had toenmalig onderwijsminister Pascal Smet (Vooruit) in 2013 al beloftes tot 20 jaar anciënniteit gemaakt aan mensen die toen vanuit de privésector wilden overstappen. Onder de vorige Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) werden de beloftes concreet:
- September 2020: zij-instromers kunnen vanaf nu 8 jaar anciënniteit meenemen voor het lager onderwijs of voor knelpuntvakken in het secundair onderwijs (Nederlands, Frans, wiskunde, ...)
- December 2022: zij-instromers kunnen tot 10 jaar anciënniteit krijgen voor het lager onderwijs, knelpuntvakken in het secundair onderwijs en als ICT-coördinator
- September 2023: wie instapt in basis- of secundair onderwijs kan voor elk vak tot 15 jaar anciënniteit meekrijgen. De vorige Vlaamse regering beloofde om die maatregel retroactief te maken voor iedereen die sinds september 2020 de overstap had gemaakt. Maar de Raad van State floot de regering hierover terug.
Daarom maakt ze een jaar later de overstap naar het secundair onderwijs. In een OKAN-klas leert ze Nederlands aan anderstalige tieners. Onderwijsdienst Agodi keurt haar dossier snel goed: ze heeft recht op tien jaar anciënniteit met daarbovenop zeven maanden voor haar periode in het volwassenenonderwijs.
Administratieve fout
Maar anderhalf jaar later ontdekt de overheidsdienst dat haar dossier nooit goedgekeurd had mogen worden. Want je bent enkel zij-instromer in het secundair onderwijs als je nog geen 105 dagen in het onderwijs hebt gewerkt. En dat heeft Hilde met haar zeven maanden in het volwassenenonderwijs wel gedaan.
Was ze in februari 2022 meteen in een OKAN-klas gestart, dan had ze wel recht op 10 jaar anciënniteit. Had ze gewacht tot september 2023, had ze door de nieuwe regels zelfs recht op 15 jaar anciënniteit.
Vlaams minister van Onderwijs Zuhal Demir vraagt meer respect voor leerkrachten, maar dat respect mag dan ook vanuit de administratie komen
Resultaat: Hilde moet bijna 6.000 euro terugbetalen en krijgt nu als 59-jarige een startersloon in het onderwijs. “Dat voelt als een mes in mijn rug want ik heb een goede job opgegeven in de privésector om in het onderwijs te kunnen stappen met de voorgespiegelde tien jaar anciënniteit. Dit heeft ook veel impact op mijn pensioenberekening. Vlaams minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) vraagt meer respect voor leerkrachten, maar dat respect mag dan ook vanuit de administratie komen.”
De instructie is vertrokken naar de ambtenarij om die bijna 6.000 euro voorlopig niet terug te vorderen
Wanneer we een reactie vragen bij het kabinet van onderwijsminister Zuhal Demir (N-VA) is te horen dat de anciënniteit voor zij-instromers zo snel mogelijk berekend wordt. Als daarbij een fout gebeurt, kan het zijn dat leerkrachten kort nadien een deel van hun loon moeten terugstorten. Maar de situatie van Hilde is een uitzondering. Het gaat voor het kabinet dan ook te ver om na bijna twee jaar nog geld terug te vorderen. Er wordt bekeken wat mogelijk is: "De instructie is vertrokken naar de ambtenarij om die bijna 6.000 euro voorlopig niet terug te vorderen."
Een kluwen aan regels voor zij-instromers
Hilde is niet de enige zij-instromer die gefrustreerd achterblijft over haar loon. Want de regels zijn doorheen de jaren geregeld veranderd. Eens je in een systeem gestart bent, blijft dat systeem gelden voor de rest van je carrière. "Een totaal imbroglio," verzuchtte de vorige onderwijsminister Ben Weyts daarover eens in het parlement.
Zo heb je Birgitte (53) die tien jaar geleden de overstap maakte vanuit de privésector naar het buitengewoon onderwijs. Als één van de weinigen kreeg ze toen tien jaar anciënniteit goedgekeurd omdat het om specifieke beroepsgerichte vorming ging. Na acht jaar gaat ze in het buitengewoon onderwijs een nieuwe uitdaging aan en wil ze algemene vakken geven. Ze verliest haar anciënniteit en krijgt 370 euro minder loon, want algemene vakken kwamen indertijd niet in aanmerking om anciënniteit mee te nemen.
Leerkracht Ariane gaf dan weer 11 jaar les in de Verenigde Staten, zowel in een secundaire school als aan een universiteit. Wanneer ze in 2009 terugkeert naar België kan ze met haar twee masterdiploma's en jaren ervaring meteen aan de slag als leerkracht Engels in Dilbeek. Ze is dan 42 jaar en valt terug op een startersloon, want enkel onderwijservaring binnen de Europese Unie komt in aanmerking voor de anciënniteitsberekening.
Loonkloof tussen zij-instromers vóór en na 2020
En dan is er de groep zij-instromers die in het onderwijs is gestapt vóór 2020. Op Facebook hebben enkele honderden zich verzameld. Juf Delphine bijvoorbeeld is in september 2019 in Ronse gestart met een startersloon in het lager onderwijs na 13 jaar als maatschappelijk werker bij kwetsbare gezinnen. Had ze die overstap een jaar uitgesteld dan was ze met zo'n 500 euro bruto per maand meer gestart. Collega's die nu instappen met 13 jaar ervaring verdienen 1.100 euro bruto meer dan een startersloon.
Delphine zou dat bedrag ook kunnen verdienen als ze beslist om 3 jaar uit het onderwijs te stappen. Want dan is ze officieel weer zij-instromer en kan ze haar anciënniteit laten meetellen. Maar dat is voor haar geen optie: "Dat zouden mijn collega's niet appreciëren. Ik zie mijn collega's en mijn klas graag, maar ik vind het grote loonverschil weinig respectvol. Dus ben ik aan het rondkijken naar andere vacatures buiten het onderwijs."
Ik vind het grote loonverschil weinig respectvol dus ben ik aan het rondkijken naar andere vacatures buiten het onderwijs
De situatie wringt ook bij Jessie, juf in het 5e leerjaar in Beveren. Na tien jaar in de bijzondere jeugdzorg maakte ze acht jaar geleden de overstap naar het onderwijs. Dat betekent dat zij-instromers die nu starten een hoger loon hebben dan zij: "Dat is een heel dubbel gevoel omdat ik nu collega's coach en ondersteun die nog bezig zijn met hun lerarenopleiding, maar al meer verdienen dan ik. Ik doe mijn werk heel graag, maar op pittige dagen vraag ik me af hoelang de passie voor de job het nog gaat winnen van die financiële frustraties."
Het is een heel dubbel gevoel dat ik nu collega's coach die nog bezig zijn met hun lerarenopleiding, maar al meer verdienen dan ik
Vlaams minister van Onderwijs Zuhal Demir begrijpt de ontgoocheling: "In een ideale wereld zonder budgettaire beperkingen zouden alle zij-instromers hun anciënniteit moeten kunnen meenemen. Maar we moeten keuzes maken en dan denken we in de eerste plaats aan toekomstige zij-instromers om het lerarentekort weg te werken."
Volgens een berekening van haar administratie zou het bijvoorbeeld zo'n 320 miljoen euro kosten om elke zij-instromer uit het verleden tot 15 jaar anciënniteit te geven. Maar Jessie is ook met minder tevreden: "Nu wordt ons loon om de twee jaar verhoogd. Het kan een piste zijn om mensen in onze situatie jaarlijks een verhoging te geven tot we aan onze reële anciënniteit zitten."