Nog twee Nederlandse slachtoffers onder doden Sri Lanka; regering wijst naar radicaal-islamitische NTJ

De vrouw en het meisje woonden in het buitenland en hebben een dubbele nationaliteit, aldus Buitenlandse Zaken.

Eerder op maandag meldden de Sri Lankaanse autoriteiten dat de bloedige aanslagen op kerken en hotels, waarbij zondag 290 mensen omkwamen, het werk zouden zijn van de radicaal-islamitische groepering National Thowheeth Jama’ath (NTJ). Dat vertelde de Sri Lankaanse minister van Volksgezondheid Rajitha Senaratne tijdens een persconferentie. Bij de aanslagen waren in totaal zeven zelfmoordterroristen betrokken.

Volgens Senaratne zou NTJ daarbij bijstand hebben gekregen van een internationaal terroristisch netwerk. Sri Lankaanse autoriteiten vragen buitenlandse veiligheidsdiensten om hulp bij het opsporen van dit netwerk. Interpol heeft aan dat verzoek gehoor gegeven en stuurt een team naar Sri Lanka dat hierbij zal assisteren.

Sri Lankaanse moslims zouden de autoriteiten in het verleden al eerder hebben gewaarschuwd voor de NTJ. Hilmu Ahmed, vicevoorzitter van de Sri Lankaanse Moslimraad, zegt in een interview met Bloomberg dat hij drie jaar geleden de militaire inlichtingendienst een document heeft overhandigd met de namen en details van sommige NTJ-leden. Volgens Ahmed is de groepering ‘extremistisch’ in zijn denken. ‘Het aanvallen van de niet-moslimgemeenschap wordt aangemoedigd – ze zeggen dat je hen moet doden in naam van religie.’

De groepering zou eerder boeddhistische afbeeldingen hebben vernield. In 2016 werd een van de leden, Abdul Razik, gearresteerd vanwege het aanwakkeren van racisme. In The New York Times zegt Anne Speckhard, directeur van het International Center for the Study of Violent Extremism, dat NTJ als doel heeft om de internationale jihad naar Sri Lanka te brengen. Het wil daarmee haat, angst en verdeeldheid in de Sri Lankaanse samenleving zaaien.

Explosie maandag

In de Sri Lankaanse hoofdstad Colombo heeft maandag een nieuwe explosie plaatsgevonden bij de Sint-Antoniuskerk, die eerder ook al het doelwit was van een aanslag. Opnieuw brak paniek uit, maar het bleek te gaan om een gecontroleerde explosie door de explosievenopruimingsdienst. Volgens de Sri Lankaanse regering zijn de aanslagen het werk van de radicaal-islamitische groep NTJ.

De explosievenopruimingsdienst trof in een achtergebleven busje van de aanslagplegers een bom die nog niet tot ontploffing was gekomen. Elders in Colombo werden tientallen ontstekers voor explosieven aangetroffen. 

De Sri Lankaanse president Maithripala Sirisena gaat een landelijke noodtoestand uitroepen. Die moet maandag om middernacht van kracht worden. Veiligheidsdiensten krijgen dan meer bevoegdheden om mensen vast te zetten en te verhoren. Om acht uur maandagavond gaat een avondklok in die loopt tot dinsdagochtend vier uur. Maandag en dinsdag gaan alle scholen en publieke instellingen dicht. Ook gelden restricties op het gebruik van sociale media zoals Facebook en WhatsApp. De vrees is dat de verspreiding van nepnieuws over de aanslagen de etnische en religieuze spanningen op het eiland zal doen toenemen. Op het vliegveld van Colombo zou het momenteel een chaos zijn vanwege aangescherpte veiligheidsmaatregelen. 

Onderzoekscomité

President Sirisena heeft een onderzoekscomité van drie man aangesteld dat bestaat uit kopstukken uit de rechterlijke macht en de politiewereld van Sri Lanka. Een van de kwesties waar het comité zich over zal buigen, is de tip die Sri Lankaanse autoriteiten anderhalve week geleden kregen over een op handen zijnde terreuraanslag door NTJ. ‘De NTJ is van plan om zelfmoordaanslagen te plegen op prominente kerken en op de ambassade van India’, schreef de Sri Lankaanse politiechef in een interne memo. Ook werden in de memo de namen van de leden van NTJ vermeld. De politiechef raadde hierop aan om de veiligheidsmaatregelen voor ‘vips’ aan te scherpen. 

‘Wij hadden informatie dat dit soort aanslagen kon plaatsvinden tijdens de Paasdagen’, aldus Senaratne tijdens de persconferentie. ‘Ook hadden we informatie dat kerken en toeristenlocaties het mogelijk doelwit zouden vormen.’

Zelfmoordterroristen

Op Eerste Paasdag vielen ten minste 290 doden en 500 gewonden bij zes gelijktijdige aanslagen op hotels en kerken in het land. Later vond nog een zevende aanslag plaats bij de dierentuin van de hoofdstad Colombo en vond een achtste explosie plaats tijdens een klopjacht op mogelijke verdachten. Onder de slachtoffers is een 54-jarige Nederlandse vrouw die woonachtig is in het buitenland, maar niet in Sri Lanka. Ze is omgekomen bij de aanslag op het Cinnamon Grand Hotel in Colombo, meldt Buitenlandse Zaken.

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken is er niet gerust op dat de golf van terreuraanslagen op Sri Lanka voorbij is en heeft inmiddels het reisadvies verscherpt. Volgens de Amerikanen zijn ‘terroristische groeperingen’ mogelijk nog altijd van plan om ‘zonder waarschuwing’ toe te slaan. De terroristische groeperingen zouden het gemunt kunnen hebben op ‘toeristische locaties, winkelcentra, hotels, religieuze centra, vliegvelden en andere publieke ruimtes.’

24 arrestaties

De aanslagen zijn nog niet opgeëist, maar dragen het signatuur van een islamitische terreurorganisatie vanwege de christelijke en westerse doelwitten. De Sri Lankaanse politie heeft inmiddels 24 arrestaties verricht in verband met de aanslagen die zondag dood en verderf zaaiden op het Zuid-Aziatische eiland. Dat heeft een woordvoerder gezegd tegen de nieuwssite Newsfirst.

De Sri Lankaanse minister van Defensie Ruwan Wijewardene zei eerder op de dag dat zeven arrestaties zijn verricht van mensen die al in het vizier van de veiligheidsdiensten waren. De zeven werden opgepakt bij een inval in een woning in de hoofdstad Colombo. Bij die operatie kwamen drie agenten om het leven.

Afschuw

Diverse wereldleiders hebben met afschuw gereageerd op de aanslag en hun medeleven uitgesproken voor de families van de slachtoffers. Ook paus Franciscus sprak tijdens zijn jaarlijkse Paastoespraak voor het plein van de Sint Pieter in Rome zijn afschuw uit over deze ‘wrede aanslag’ en riep burgers op tot vrede. Moslimorganisaties hebben de ‘laffe aanslagen op onschuldige kerkgangers en burgers’ eveneens veroordeeld.

Vier van de explosies vonden plaats in Colombo, een in de rooms-katholieke Sint-Antoniuskerk en drie in luxe hotels die veel door buitenlandse toeristen worden bezocht: Cinnamon Grand, Shangri-La en het Kingsbury Hotel. Twee andere explosies vonden plaats in kerken tijdens de Paasviering in de plaatsen Negombo en Batticaloa. De zevende aanslag een paar uur later op een guesthouse bij de dierentuin van Colombo zou aan zeker twee mensen het leven hebben gekost, zo meldt de Sri Lankaanse zender Newsfirst. Onder de dodelijke slachtoffers zouden 35 buitenlanders zijn.

Bomgordels

Op sociale media verschenen beelden waarop te zien was dat het dak van de Sint Sebastiaankerk in Negombo, een stad met een katholieke meerderheid in het overwegend boeddhistische Sri Lanka, er vrijwel af is geblazen. Ooggetuigen zeiden overal bloed en lichaamsdelen te hebben gezien.

Bij twee van de aanslagen zou gezien zijn dat de aanslagplegers zichzelf met bomgordels hebben opgeblazen, maar verdere details over de toedracht van de explosies zijn nog niet bekend. Ook is de bestuurder van een busje gearresteerd waarmee aanslagplegers zouden zijn vervoerd. 

President Sirisena heeft de bevolking opgeroepen kalm te blijven en de autoriteiten te ondersteunen bij hun onderzoek. De minister van Financiën, Mangala Samaraweera, noemde de aanslag op Twitter een ‘gecoördineerde poging om anarchie te creëren’. Premier Wickremesinghe roept op tot eenheid en vraagt geen onbevestigde berichten te delen.

In Sri Lanka heeft dertig jaar een burgeroorlog gewoed tussen de Tamil-minderheid – van vooral hindoes en christenen – en de Singalese boeddhistische meerderheid. In 2009 kwam een einde aan het geweld en wist het land zich te ontwikkelen tot een belangrijke toeristische trekpleister. 

Het Rode Kruis heeft de website ikbenveilig.nl geopend na de aanslagen. Nederlanders daar kunnen hun naasten hier laten weten hoe het met ze gaat. Omgekeerd kan het thuisfront op de site zoeken naar familie en vrienden die in het getroffen gebied zijn.

Het ministerie adviseert mensen die op Sri Lanka zijn de omgeving van de aanslagen te mijden en de instructies van de plaatselijke autoriteiten op te volgen. Ook wordt toeristen gezegd rekening te houden met extra veiligheidsmaatregelen rond het vliegveld. Mensen zouden bovendien contact moeten houden met hun reisorganisatie, ook als ze binnenkort naar Sri Lanka gaan.