Verhaal van verzetsheldin Joséphine heeft droevige afloop

Het verhaal van Gregory en zijn vader Guy Delbrouck was fascinerend. Altijd hadden ze geweten dat groottante Joséphine ‘José’ Van Durme in het verzet actief was geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar wat ze precies had gedaan, daar wou ze nooit over praten. “La guerre? On ne parle jamais de ça”, was haar standaard antwoord. Pas bij haar overlijden, toen ze haar huis in Malle moesten leegmaken, bleek dat ze alles tot in de kleinste details bewaard had. José Van Durme bleek als agente van het Geheim Leger samen met haar verloofde Jules Colle betrokken te zijn geweest bij de Comet Line, een ontsnappingsroute voor neergeschoten vliegtuigbemanningen.

LEES OOK. Nooit wou Joséphine over de oorlog praten, pas recent ontdekte haar familie wat ze deed

Het koppel werd samen met andere leden van het Geheim Leger van Waterloo verraden, opgepakt, ter dood veroordeeld en naar kampen afgevoerd. Jules Colle werd gefusilleerd, José keerde in 1945 terug. In haar huis vonden Guy en Gregory Delbrouck haar kampkleding, gevagenisdossier en tal van andere materiële herinneringen. Tot in het absurde: zo had ze zelfs de kogelscherf die ze in 1942 uit de arm van William ‘Bill’ Griffiths verwijderde, bewaard. Net als de bebloede hemdsmouw met het AG-insigne van deze airgunner, de enige overlevende van de crash van een Britse Lancaster boven La Hulpe in de nacht van 2 op 3 juni 1942.

Keelkanker

Gregory wou die memorabilia nu graag aan Griffiths of zijn nabestaanden bezorgen. “Ik heb heel veel reacties gekregen”, vertelt hij een dikke twee weken na zijn oproep. “Het was Wim Govaerts uit Lier, lid van de groep Planehunters Recovery Team, die via zijn Engelse contacten de overlijdensakte van William Griffiths heeft teruggevonden. Govaerts is expert op het gebied van neergeschoten Lancasters.

Het resultaat is niet wat we gehoopt hadden. William Griffiths blijkt in december 1984 op 63-jarige leeftijd overleden in het Field Lane Centre in Liverpool, een centrum voor daklozen. Als oorzaak van overlijden worden complicaties als gevolg van keelkanker opgegeven. Mogelijk is Griffiths wel in 1946 getrouwd geweest, maar bij zijn overlijden was hij vervreemd van zijn familie, mocht die er nog zijn, want zijn overlijden werd gerapporteerd door Jill Duffy, een medewerkster van het centrum.”

Toen Griffiths in het leger ging in de Tweede Wereldoorlog, leefde hij in Wales. “Daarom dat ik eerst daar heb gezocht, vergeefs”, zegt Gregory. “Maar nu blijkt dat hij in Liverpool geboren is, waar hij uiteindelijk ook stierf.”

Interview op BBC-radio

Via Planehunters Recovery Team kreeg Delbrouck nog een Duitse beschrijving in handen van de nacht waarin de Lancaster werd neergeschoten, en nog een tweede verslag van Griffiths zelf. “Hieruit blijkt dat het toch een heel traumatische ervaring moet zijn geweest. De Lancaster stond al in brand toen hij in het pikdonker moest springen met zijn parachute. Hij verloor al zijn bovenste tanden door de impact.”

De enige hoop om de scherf en het insigne nog te kunnen bezorgen aan een mogelijk familielid, is nu het vinden van Jill Duffy die in het daklozencentrum werkte. Gisteren gaf Gregory een interview op BBC-radio, en het verhaal verscheen ook al in een lokale Welshe krant en online op de website van BBC. “Vinden we echt geen spoor meer, zelfs geen foto van Griffiths, dan houden we alles bij. Het museum in Breendonk dat ik intussen bezocht, toont interesse om zaken tijdelijk tentoon te stellen. We zullen alles met evenveel zorg bewaren als mijn groottante altijd gedaan heeft.”