Incredibles 2 neemt onze schermverslaving op de korrel

“Er is een gezegde in de filmindustrie: als je geen vervolg maakt, laat je het geld liggen”, vertelt Bird ons tijdens het animatiefestival van Annecy. “Ik gruwel daarvan. Geld is niet hetgeen dat mij energie geeft. Maar iets maken dat mensen over 100 jaar misschien nog leuk gaan vinden, dat wél.”

Dus was het wachten op een eureka-moment, net als voor de eerste film in 2004. “Al lang voor ik bij Pixar begon, wou ik iets doen met superhelden. Ik ging regelmatig naar stripwinkels om uit te zoeken welke superkrachten er nog nooit waren gebruikt. Tot ik besefte: alles is al eens gedaan. Dat wordt niks.”

In diezelfde periode kreeg Bird kinderen. “Het gezinsleven eiste zijn tol, zeker in combinatie met mijn job. En zo overviel me de angst: zal ik ooit kunnen uitblinken in beide tegelijk? Daar kreeg ik het idee: wat als ik niet focus op superkrachten, maar op een familie van superhelden?” Hun individuele krachten verzon hij op basis van hun karakter: de sterke vader (Bob/Mr. Incredible), de moeder die zich in duizend bochten wringt (Helen/Elastigirl), de verlegen tienerdochter die het liefst van al onzichtbaar is, de ADHD-zoon die je niet kan bijhouden en de baby bij wie alles nog open ligt.

A man's world

Incredibles 2 begint exact waar deel één stopte. En die beslissing was meteen het eureka-moment van deze film. “Eerst was er het idee om de personages ouder te maken, maar dat veranderde de dynamiek binnen het gezin compleet. Het is sterker wanneer iedereen zichzelf blijft." Maar in de nieuwe film draait de regisseur de rollen om. Vandaag moet Elastigirl de wereld redden, en daar heeft Mr. Incredible het zichtbaar moeilijk mee. Dat Incredibles 2 de pijnpunten van a man's world benoemt en bespreekt, is uniek. Maar de eerste feministische superheldenfilm? Dat wil Bird niet gezegd hebben.

"Wonder Woman gaat je deze uitspraak allicht erg kwalijk nemen, want zij loopt toch ook al even rond", lacht Bird. "Dat Elastigirl in het middelpunt moest staan, had ik veertien jaar geleden al beslist. Niet om een statement te maken, wel omdat het me een interessante verhaallijn leek. Ik vond het geestig om Bob aan de haard te plaatsen. Want het blijft entertainment, het moest vooral leuk zijn. Maar ja, dit liet ons ook toe om de rollen van de ouders verder te verkennen: het belang van helpende vaders, maar ook dat van moeders die zichzelf professioneel kunnen ontplooien."

Tegelijk vat de vervolgfilm een hedendaags fenomeen, zonder het er vingerdik op te leggen: onze verslaving voor het scherm. Vrij vertaald door de hypnotiserende beelden die de nieuwe superslechterik The Screenslaver verspreidt. “We leven in een wereld waar we geabsorbeerd worden door devices, ook zonder een villain die onze hersenen probeert over te nemen”, zegt Bird. “De bedrijven die deze technologieën ontwikkelen, hebben deskundigen in dienst die precies weten hoe ze verslavend gedrag kunnen aanwakkeren. Dat maakt hun producten succesvol, maar niet noodzakelijk goed voor de mens. Dat moeten we durven herdenken.”

“Mijn oudste zoon Michael (die in de film de stem inspreekt van Tony Rydinger, rb) werkt in Silicon Valley. Als hij met collega’s gaat lunchen, moet iedereen zijn telefoon in het midden van de tafel leggen. Wie het eerst naar zijn telefoon grijpt, betaalt de rekening. Die gasten zoeken zelf naar manieren om op een gezondere manier om te gaan met technologie. En tegelijk is dat niets nieuws. Mijn ouders riepen vroeger ook al: je kijkt te veel tv!”

Wanneer je die discussie verwerkt in een animatiefilm, bestaat het gevaar dat het verwijtende vingertje een averechts effect gaat krijgen. Maar niet in de wereld van de familie Parr, waar smartphones nog niet zijn uitgevonden. “Ooit schreef iemand op een onlineforum dat The Incredibles zich afspeelt in 1962”, aldus Bird. “Dat heb ik dus nooit gezegd, maar sindsdien is het zijn eigen leven gaan leiden. Een precieze datum kan ik er ook niet op plakken. Het is een periode die me de mogelijkheid geeft om te werken binnen een alternatieve toekomst, een visie op wat zou kunnen vanuit de tijdgeest van de jaren 1960. Maar eigenlijk houdt het allemaal geen steek. Er zijn nog geen smartphones, maar de televisie is er al wel in breedbeeld. In de eerste film hadden we zelfs een iPad, nog voor de iPad op de markt was.”

Lautner-huis

Dat Bird houdt van die sixties-sfeer, viel al af te leiden uit The Iron Giant in 1999. Daarin duikt een reusachtige robot plots op uit het water, tegen een achtergrond van de Koude Oorlog. “In 1957 hing er een satelliet in de lucht waarvan iedereen dacht die ie almachtig was, niemand had door dat het niet meer was dan een transistorradio met wat antennes. Dat leek me een geweldige tijd om zo’n ijzeren reus te droppen.”

Voor zijn superheldenfamilie is het vooral een dankbaar retro-futuristisch decor. Met prachtig mid-century design in een heus John Lautner-huis, en af en toe een verdwaalde tiki mug. “Misschien komt dat omdat ik me het leven van toen nog goed kan herinneren. Iemand als Matthew Weiner is daar na ons ook mee aan de slag gedaan in Mad Men. In de sixties was alles mooi vormgegeven. Mode was nog cool, en mensen kleedden zich nog op toen ze naar de luchthaven gingen.”

En ook dat zat al heerlijk verweven in The Incredibles, verpersoonlijkt door de fictieve ontwerpster Edna Mode. Net voor ons interview drukt de persverantwoordelijke ons op het hart: "Edna doet geen pers." Ze bedoelt: Bird doet geen Edna-imitaties. Het is dan wel geen staatsgeheim dat de regisseur haar stem zelf heeft ingesproken, maar niet in het openbaar. Toch één vraag over dat personage: waarom dat gekke accent? "Ik vond dat ze half-Duits, half-Japans moest zijn. Dat zijn twee relatief kleine landen met een gigantische invloed. Politiek, maar ook technologisch, met de beste camera’s en auto’s. (fluistert) Tot Tesla, natuurlijk. Edna is klein. Maar wanneer zij een kamer binnenkomt, neemt ze de boel over. Vandaar."

Twee films en half

Over een drieluik wil Bird niet nadenken. Toch lijkt het aan ideeën niet te ontbreken. “Vervolgfilms zijn geen cadeau. Hoe vaak heb ik niet gelezen (zet een zagende stem op) ’Je stelt me maar beter niet teleur!’ (ironisch) Dan denk ik, ja, leuk, nu wil ik echt een film maken. Maar ik heb voor deze sequel héél veel geschreven, misschien wel twee films en half. En dan is het een kwestie van keuzes maken, en daar ben ik erg goed in geworden.”

Want tussendoor draaide de regisseur ook twee live action films: de vierde Mission: Impossible en Disney’s Project T. “Sindsdien kijk ik wat vaker op de klok”, zegt hij. “In live action rolt het geld wat rapper, dus moet je sneller keuzes maken en darlings killen. Wanneer iets niet meteen werkt, wordt het meedogenloos afgevoerd. Dat heb ik voor Incredibles 2 ook gedaan.”

Maar of hij ooit een live action superheldenfilm wil maken? “Er zijn me de afgelopen veertien jaar heel wat dergelijke projecten voorgesteld. Sommige daarvan zijn grote hits geworden. Maar dan denk ik: allicht omdat ik ze niet gemaakt heb.”

Vanaf 27 juni in de zalen.