Van Quickenborne en Tommelein azen op leiderschap Open Vld

Vincent Van Quickenborne verraste zondag op VTM Nieuws zijn partijgenoten met een opstapje naar zijn kandidaatsstelling voor het voorzitterschap. De Kortrijkse burgemeester wees erop dat zijn partij in vijftien jaar tijd van 24 naar 13% is afgegleden, vindt dat de liberalen “terug naar rechts” moeten en “dat het tijd is voor een nieuwe voorzitter”.

Meteen rolden de liberalen vechtend over straat. Dirk Verhofstadt, broer van oud-premier Guy, tweette: “Eerst maandenlang zwijgen en toestemmen, en nu een mes in de rug steken en een domme uitspraak doen. Il faut le faire.”

De ruk naar rechts die Van Quickenborne voorstelt, bestempelt Verhofstadt als “het achterna hollen van rechts en extreemrechts”.

Laatste kans voor Tommelein

Van Quickenborne heeft met zijn uitstapje weinig vrienden gemaakt bij de partijtop. Vicepremier Alexander De Croo, doorgaans nochtans een kompaan van de Kortrijkzaan, noemt het “geen goede zaak om dit soort discussies in de pers te voeren, terwijl we in belangrijke regeringsonderhandelingen zitten”. Hij is het er ook niet mee eens dat de partij naar links is opgeschoven. “We zaten in een van de rechtsere regeringen van de afgelopen decennia. Dit is vandaag niet de discussie binnen Open Vld”.

“Nee, met onze boodschap is eigenlijk weinig mis”, klinkt het bij de meeste partijtoppers. “Wel met de manier waarop we die verdedigen en uitdragen.”

De communicatie dus. En daar ziet Bart Tommelein zijn kans schoon. Binnen en buiten de partij werd hij de voorbije legislatuur geprezen voor zijn communicatieskills. Extra zetels leverde het zijn lijst op 26 mei echter niet op. Tommelein had ondertussen Oostende veroverd en weet dat dit wellicht zijn laatste kans is wil hij ooit partijvoorzitter worden.

Dat uitgerekend zijn poulain Francesco Vanderjeugd, burgemeester van Staden, Tommelein vorige maand op snelheid pakte en zich kandidaat stelde voor het voorzitterschap, maakte hem razend. Dat Van Quickenborne, nóg een West-Vlaming, zich acht maanden voor de voorzittersverkiezingen ook al profileert, valt in het kamp-Tommelein andermaal bijzonder slecht.

“Van Quickenborne verwijt de partijleiding de terugval tot 13%. Maar hij vergeet erbij te zeggen dat hij minister was toen we het grootste deel van die terugval kenden. Met Tommelein in de regering verloren we 1%. En als Vincent klaagt dat de partij toelaat dat er werklozen zijn die een hoger pensioen krijgen dan sommige zelfstandigen, is hij wellicht vergeten dat hij twee jaar minister van Pensioenen is geweest?”

Diepblauwe leden

Ondanks de storm van protest is de kans dat Van Quickenborne zijn staart nog intrekt eerder klein. In zijn naaste omgeving weet iedereen al een tijdje dat hij opnieuw een grote nationale rol wil spelen. Partijvoorzitter was hij nog niet. En met zijn “rechts” verhaal zal hij misschien weinig punten scoren bij andere partijtoppers, hij weet dat de gemiddelde Open Vld-militant een stuk blauwer is dan diegenen die binnen de partij de lakens uitdelen. En het zijn tot nader order de leden die uiteindelijk zullen stemmen.

Ondertussen is Tommelein naarstig allianties aan het smeden. De Mechelse burgemeester Bart Somers krijgt zijn steun om minister te worden in de Vlaamse regering. In ruil zal Somers hem steunen voor het partijvoorzitterschap. Van Kamervoorzitter Patrick Dewael was Tommelein vrijdag nog de getuige op diens huwelijk. En Tommelein hoopt dat hij ook de Gentse sociaalliberale garde rond De Clercq achter zich krijgt.

Helemaal vanzelfsprekend is dat niet. In Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, de meest blauwe provincies, willen ze het niet zomaar laten gebeuren dat drie kandidaten uit West-Vlaanderen om het voorzitterschap zullen strijden. Enig probleem: wie zal de handschoen opnemen? Vanderjeugd beseft ondertussen dat hij alleen nog kans maakt als derde hond. Elke andere backbencher wacht wellicht hetzelfde lot. Of het zou moeten zijn dat een van de gedoodverfde kandidaat-ministers straks bij de regeringsvormingen nog naast een prijs grijpt.