Bosatlas van de Wadden: van slijkgarnaal tot toerist
Kornwerderzand
Peter Vroege, samensteller van De Bosatlas van de Wadden, was verbijsterd toen hij dertig jaar geleden in Groningen kwam wonen. ‘Al mijn collega’s daar vertelden dat ze op vakantie gingen naar Thailand, met de hele familie.’ De verbazing zakte toen duidelijk werd dat het in feite ging over ‘’t ailand’: Schiermonnikoog.
Vroege is er zelf ook regelmatig te vinden. Hij en zijn collega’s zijn niet de enige liefhebbers: jaarlijks bezoeken zo’n anderhalf miljoen toeristen de eilanden. Ook jonge palingen en trekvogels komen er graag even langs. Voor ‘een verborgen paradijs’, zoals de uitgever de Wadden in het voorwoord noemt, is het dus behoorlijk drukbezocht. ‘Die aantrekkingskracht leidt tot een zekere spanning’, zegt Vroege: ‘Het is geen natuurreservaat, maar een gebied waar mensen wonen, werken en recreëren. Beleidsmakers zijn continu op zoek naar de juiste balans.’
Die zoektocht blijft niet onvermeld in de atlas. Hoofdstuk 5 is gewijd aan het thema beheer.
een hele puzzel
Er waren al heel wat thematische Bosatlassen, zoals die van het Nederlandse voetbal, van het cultureel erfgoed, van Amsterdam en van het voedsel. Peter Vroege noemt het voor de hand liggend dat er nu ook een Bosatlas over de Wadden in de schappen ligt: ‘Het is zo’n bijzonder en uitgestrekt gebied: van Den Helder tot en met Denemarken. Er valt gewoon heel veel over te vertellen.’ Bijvoorbeeld over het unieke getijdenlandschap, de ruim tienduizend soorten planten en dieren en de bewogen geschiedenis. Sinds 2009 staat de Waddenzee op de werelderfgoedlijst van Unesco.
Al in 2014 werd voor het eerst over de nieuwste Bosatlas gesproken. ‘Van idee tot uitwerking kost een aantal jaren’, legt Vroege uit. ‘We maken geen encyclopedie, maar beperken ons tot zeventig ‘kaartverhalen’. Het is een kunst, en een hele puzzel, om alles wat bekend is over het gebied terug te brengen tot die essentiële verhalen.’
luchtfoto’s
Lutz Jacobi, directeur van de Waddenvereniging, nam het eerste exemplaar in ontvangst. Zo’n driekwart van de atlas bestaat uit beeld (kaarten, maar ook infographics en illustraties); de rest is ondersteunende tekst. De redactie kreeg hulp van wetenschappelijke instituten als het KNMI en Deltares. Foto’s zijn onder meer gemaakt door luchtfotograaf Karel Tomeï en Ruben Smit, de maker van bioscoopfilm WAD.
Tot Vroeges favoriete onderdelen van het boek behoren een kaart met de honderden scheepswrakken die in het gebied liggen, en een illustratie van het onderwaterleven. ‘Als je met de veerboot over het glanzende wateroppervlak vaart, ben je je er niet van bewust hoe het daaronder krioelt van het leven. Echt een fascinerende plaat.’
De Wadden zijn contrastrijk, vindt de uitgever. Hij somt op: ‘Het gebied is verbonden met een gevoel van ruimte. Maar staar je over de weidse zee, dan zie je al snel een booreiland van de NAM. En het is er stil en sereen, behalve als er militaire trainingen plaatsvinden. Vanaf de Boschplaat kun je de Melkweg zien – het is een van de donkerste plekken in Nederland. Maar een eindje verderop veroorzaken havens en industrie veel lichtvervuiling.’
Er is wat zorg over de impact van het groeiende toerisme, weet Vroege.
Hij is niet bang dat de Bosatlas voor een extra toename zal zorgen. ‘Iedere keer op de veerboot naar Schiermonnikoog, denk ik: wat een enorme massa mensen. En dan gaan we van de boot af en is de rust meteen weergekeerd. Het eiland is zo groot, de stranden zijn zo breed …’ <
