Direct naar artikelinhoud
Migratiecrisis

Vijf vragen over het plan-Tusk: vluchtelingen in asielkampen buiten Europa

Vluchtelingen in een Turks asielkamp. Donald Tusk wil onder meer Egypte en Tunesië overtuigen om ook vluchtelingen op te vangen voor Europa.Beeld Eric de Mildt

Europa moet Afrikaanse vluchtelingen opvangen in asielkampen aan de Europese buitengrenzen, waar ze snel moeten worden 'gesorteerd'. Zo wil EU-president Donald Tusk van Europa weer meer een fort maken.

Wat houdt het plan-Tusk in?

Om de illegale migratie via Noord-Afrika een halt toe te roepen, wil Donald Tusk opvangcentra oprichten aan de Europese buitengrenzen. Vluchtelingen worden daar dan ondergebracht voor een 'snelle sortering'. Mensen die in aanmerking komen voor politiek asiel, worden er geschift van de economische vluchtelingen. De eerste groep wordt met het vliegtuig naar Europa gebracht. De tweede maakt geen kans op een verblijf in Europa en moet terug naar het land van herkomst. Dat staat in een plan van Europees president Donald Tusk dat is uitgelekt. 

Waar moeten die asielkampen komen?

In het officieuze plan worden geen landen bij naam genoemd, al zouden onder meer Marokko, Egypte, Tunesië, maar ook Albanië in aanmerking komen. Of die landen dat ook effectief willen, kunnen of zullen doen, is niet zeker. De vluchtelingenkampen in Turkije tonen dat dat een enorme opgave is. Enerzijds logistiek, anderzijds financieel. Veel zal afhangen van het geld dat Europa die landen daarvoor wil geven.

Donald Tusk doet nu zijn ronde om Europese leiders te overtuigen. De kans op consensus lijkt groot

Tusk doet nu zijn ronde om de Europese leiders te overtuigen van zijn plan, van Merkel tot Orban. Zal dat lukken?

Hoogstwaarschijnlijk wel. De tijden van 'Wir schaffen das' liggen al een poos achter ons. Angela Merkel kreeg van haar collega's nooit de steun die ze zocht. Intussen heerst er onder de Europese leiders een andere, veel strengere consensus. De kans is groot dat de lidstaten zich in Tusks aanpak kunnen vinden. Hardliners zoals Hongarije en Polen sowieso, maar ook de (tot voor kort) progressievere spelers. 

Neem nu Duitsland. Onder meer door de vluchtelingencrisis staat Merkel onder druk van haar eigen regering. De kans dat ze dwarsligt, lijkt klein. Tusk vliegt nu Europa rond, om de ene naar de andere leider te overtuigen. De knoop wordt eind juni doorgehakt op de Europese top. Er lijkt het plan nog weinig in de weg te staan.

Wat zegt onze regering?

De federale regering zal Donald Tusk steunen in zijn plannen. Premier Charles Michel (MR) noemt het een goede stap in de richting van een nieuw asielbeleid. Hij hield eerder al een pleidooi voor een samenwerking met landen die als tussenstation fungeren voor vluchtelingen.

Nog enthousiaster is N-VA. "Dit is een gamechanger", reageert voorzitter Bart De Wever. "Ik zei dit drie jaar geleden al. Het is jammer dat Merkel Europa eerst een andere richting heeft uitgestuurd. Nu moet dat gecorrigeerd worden. Het duurde lang voor de geesten waren gerijpt, maar ik ben blij dat het toch is gebeurd." Ook CD&V is mee aan boord, al vraagt voorzitter Wouter Beke randvoorwaarden, zoals een solidair spreidingsplan tussen de Europese lidstaten. Dat bleek in 2015 een moeilijke bevalling, toen Europa een deal sloot met Turkije om daar de zogenaamde hotspots te installeren.

Oppositiepartij sp.a denkt dan weer dat Tusks plannen nooit realiteit worden. "Europa heeft al veel plannen op tafel gelegd waar tot nu toe nog niets van in huis is gekomen", zegt voorzitter John Crombez. "De lidstaten voeren die plannen nooit gezamenlijk uit."

Hendrik Vos, professor Europese politiek aan de Universiteit Gent.Beeld BELGA

Wat betekent dit in de praktijk?

Met deze aanpak gaat de vluchtelingenstroom er anders uitzien. Sowieso komen er dan minder vluchtelingen Europa binnen, al is het niet zeker dat dat effectief zal zijn. Professor Europese politiek Steven Van Hecke (KU Leuven) bestempelde het plan al als neokoloniaal, omdat Europa andere landen zo haar wil probeert op te leggen. Ook professor Hendrik Vos (UGent) sluit zich daarbij aan. "Willen landen als Egypte en Tunesië daar wel aan meewerken? Zelfs al krijgen ze er genoeg geld voor, Turkije toont dat dit geen makkelijke opgave is."

'Dit is de huidige Europese visie samengevat: vluchtelingen moeten buiten blijven. De rest is minder belangrijk'
Hendrik Vos, professor Europese politiek (UGent)

Een nieuwe aanpak als deze heeft uiteraard ook gevolgen voor wie de oversteek naar Europa probeert te maken. Op vlak van veiligheid en mensenrechten, bijvoorbeeld. "Ik lees dat Tusk dan ook werk wil maken van een legale migratie naar Europa. Hoe dan precies? Daar hoor ik niets over. Vanuit de kampen in Turkije is er amper legale migratie, terwijl er mensen zijn die het echt nodig hebben. Dat moet structureel gebeuren. Dat is nog iets anders dan bij wijze van stunt wat christenen terughalen uit Aleppo", zegt Vos. "En wat in de kampen zelf? Alweer, net zoals in Turkije, hebben we geen enkele controle op de kwaliteit van de kampen. Dit is de huidige Europese visie samengevat: vluchtelingen moeten buiten blijven. De rest is minder belangrijk."