Theo Francken in het nauw: verwijt van ‘cliëntelisme’, Kamer wil hem voor commissie

“Bevriende partijgenoten die op het kabinet lijstjes afgeven, of dat nu tegen betaling is of niet: het is een perfide systeem.” Open Vld-Kamerfractieleider Patrick De­wael was gisteren beenhard voor Theo Francken. En hij niet alleen. Heel het halfrond en heel het politieke spectrum – van Vlaams Belang tot PS – matrakkeerde hem voor de feiten die dinsdag opdoken: dat er via het Mechelse N-VA-gemeenteraadslid Kucam mogelijk tegen veel geld humanitaire visa werden uitgereikt aan Syrische christenen. Het debat had iets surrealistisch. Het ging over Francken, die achter in de zaal aanwezig was, maar geen moment tussenkwam. Niemand van zijn partij deed dat.

Wie had ooit gedacht dat N-VA nog het verwijt zou krijgen zich te bezondigen aan PS-cliëntelisme? Het was Nahima Lanjri (CD&V) en Wouter De Vriendt (Groen) die het opwierpen. Ook Franckens opvolger op Asiel en Migratie Maggie De Block (Open Vld) had het over “een parfum van cliëntelisme”. Dat Francken voor de toekenning van de visa met tussenpersonen en partijgenoten werkte, kon er bij niemand in. “Dan loop je het risico dat mensen naar hier komen omdat ze er dik voor betalen en niet omdat ze kwetsbaar zijn”, aldus De Block.

Verschillende Kamerleden vroegen zich ook af waarom Francken vorig jaar niet zelf naar de politie en justitie is gestapt toen hij geruchten opving over fraude met humanitaire visa.

Ook opvallend is dat de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) voor dossiers die via de VN of ngo’s binnenkwamen, wel onderzocht of deze mensen kwetsbaar genoeg waren om in aanmerking te komen voor een humanitair visum. Voor aanvragen via tussenpersonen was dat niet zo. “Wij kregen de lijsten van het kabinet. Wijzelf screenden niet meer of die mensen in hoge humanitaire nood verkeerden. Wij gingen ervan uit dat het kabinet dat al gedaan had”, zegt DVZ-woordvoerder Geert De Vulder.

Komt Francken of komt-ie niet?

Genoeg vragen om Theo Francken zelf op het matje te roepen, vindt de Kamer. De commissie Binnenlandse Zaken besliste al om hoorzittingen te houden over de affaire en Francken staat op het verlanglijstje. Dat het parlement eigen leden ondervraagt, is lang niet evident, maar volgens de meeste partijen kan het niet anders. Het N-VA-kopstuk is niet verplicht om te komen. Francken zelf weet ook nog niet of hij het gaat doen. Hij vreest dat dat het gerechtelijk onderzoek kan doorkruisen. PS en ook CD&V-vicepremier Kris Peeters dreigden zelfs met een onderzoekscommissie. Maar dat is voor de Kamer, op enkele weken voor ze de deuren sluit, zo goed als onmogelijk.

De ex-staatssecretaris meent dat hem niets kan worden verweten. “Ik sta nog altijd 100% achter de reddingsoperatie. Dat er één persoon misbruik zou hebben gemaakt van de situatie is vreselijk, maar ook als je mensen hervestigt via de VN loop je risico op misbruik”, stelt Francken. De forse kritiek noemt hij onterecht. “Barbertje moet hangen, maar de regering was hierover ingelicht.”