Digitale klas heeft nood aan afspraken: “Smartschool is nuttig, maar er is vaak ook een last”

Smartschool is uitgegroeid tot het belangrijkste digitale verlengstuk van het Vlaamse onderwijs. Volgens cijfers van Smartbit, het Limburgse bedrijf dat achter het digitale platform zit, maken negen op de tien secundaire scholen er gebruik van, soms in combinatie met alternatieve pakketten. Een klein aandeel scholen kiest voor een andere commerciële aanbieder. Dat betekent dat er bijna geen scholen in het secundair onderwijs meer zijn die geen elektronische leeromgeving hebben. Ook basisscholen springen op de kar.

De overstap van een analoge naar een digitale realiteit vraagt een andere manier van werken: de papieren agenda raakt op de achtergrond, nu leerlingen online hun rooster kunnen raadplegen. Het contact met ouders verloopt vaker online, omdat leerkrachten makkelijk een berichtje kunnen sturen via de Smartschool-website of -app. En taken maken en indienen is steeds meer een kwestie van een computer bij de hand hebben. Niet alle scholen verteren die overgang even goed.

Dat merken ze toch bij de Vlaamse Scholierenkoepel. "Smartschool is erg nuttig, bijvoorbeeld om de agenda te raadplegen. Maar vaak is het ook een last: er zijn leerkrachten die er misbruik van maken door ’s avonds nog toetsen of taken in te plannen voor de dag nadien, zonder dat in de klas aangekondigd te hebben. Dat bezorgt leerlingen veel stress", zegt voorzitter Joris Janssens. "Ik ervaar dat zelf ook."

Dat de communicatie met school tot ’s avonds laat kan doorlopen, is een tweede bezorgdheid. Het stopt niet aan de schoolpoort. Wie de Smartschool-app op zijn smartphone heeft geïnstalleerd, riskeert continu meldingen te krijgen over nieuwe taken, maar evengoed over een wafelenbak die de school organiseert. De optie om constant meldingen te ontvangen, valt uit te schakelen, maar niet iedere leerling durft dat. Janssens: "Ik weet niet of scholen goed beseffen dat leerlingen zich daardoor onder druk gezet voelen."

Over de publicatie van de resultaten ontstaat ook al eens wrevel. Het valt voor dat de punten voor een toets meteen na de verbetering online verschijnen. Ouders dreigen die dan eerder gezien te hebben dan de leerlingen zelf, die bovendien nog niet weten wat ze fout gedaan hebben. Dat zijn niet altijd de makkelijkste gesprekken.

Punten nooit meer vervalst

Mediawijs, het Vlaams Kenniscentrum Mediawijsheid, roemt de voordelen van Smartschool: punten kunnen niet achtergehouden of vervalst worden, scholen kunnen sneller problemen signaleren en remediëren, leerkrachten kunnen makkelijker materiaal delen, enzovoort. "Bovendien zijn veel van de bezorgdheden over Smartschool niet nieuw. Ook vroeger durfde een leerkracht een toets aankondigen de avond voordien", zegt woordvoerder Elke Boudry.

"Maar het is belangrijk om Smartschool slim in te zetten. Niet elke school zal dat op een even weloverwogen manier doen. Daarom is het cruciaal dat iedere school daar een beleid over uittekent." De Vlaamse Scholierenkoepel pleit voor duidelijke afspraken op iedere school, waar leerlingen hun zeg in hebben. Dat is nu lang niet overal het geval.

Boudry: "Geven we ouders en leerlingen tips over hoe ze meldingen kunnen afzetten? Wanneer komen punten online? Wanneer kondig je toetsen aan? Dat valt allemaal af te spreken. Dit is een verhaal van een goede digitale balans vinden."

Ook leerkrachten worstelen daarmee. De Christelijke Onderwijscentrale (COC) klaagde al aan dat de digitalisering maakt dat het werk nooit gedaan is. Tijdens loopbaangesprekken hebben de vakbonden dat aangekaart. "De werkgevers zijn bereid om het gesprek hierover te voeren. De onderhandelingen lopen", laat het kabinet van Vlaams minister van Onderwijs Hilde ­Crevits (CD&V) weten.

Er komt in elk geval een kenniscentrum om scholen te ondersteunen in de uitbouw van hun ICT-plannen. KlasCement – de educatieve portaalsite van de overheid – krijgt daartoe extra personeelsleden.